1. Đối với nguồn từ ngân sách Nhà nước (NSNN):
Nguồn này bao gồm: nguồn ngân sách Trung ương; ngân sách địa phương hỗ trợ; vốn lồng ghép từ các chương trình, dự án. Nguồn NSNN được phân bổ cho công tác xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề ở các địa phương theo dự toán từng năm và trong cả giai đoạn thực hiện. Nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương chi cho sự nghiệp BVMT làng nghề được cấp (hỗ trợ) dưới hình thức: Chi sự nghiệp BVMT; Chi các hoạt động kinh tế…
Cơ chế quản lý chi NSNN cho xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề phải tuân thủ theo cơ chế quản lý NSNN và các văn bản pháp luật có liên quan. Cơ chế quản lý chi NSNN cho xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề được ưu tiên thực hiện, việc quản lý chi NSNN xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề được phân cấp quản lý, thể hiện ở việc phân rõ trách nhiệm, quyền hạn cho các cấp chính quyền trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chi NSNN. Bộ quản lý ngành về công tác tài chính cho BVMT làng nghề có trách nhiệm ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành hướng dẫn việc lập, phân bổ dự toán ngân sách nhà nước cho xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước và pháp luật về BVMT; hướng dẫn mức chi, phương pháp lập dự toán đối với các nhiệm vụ chi từ nguồn sự nghiệp BVMT.
Ngoài ra, các địa phương có thể tự huy động nguồn lực để xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương hay vay nợ tín dụng nhưng phải đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về vay nợ.
Nguồn từ NSNN, gồm:
- Nguồn ngân sách Trung ương cấp trực tiếp cho công tác xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề được thực hiện thông qua chuyển giao có mục tiêu từ NSTW cho NSĐP để thực hiện công tác BVMT làng nghề, bao gồm cả nguồn đầu tư từ trái phiếu Chính phủ.
- Nguồn ngân sách địa phương tự cân đối: các địa phương phân bổ nguồn vốn cho xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề từ các nguồn thu ở địa phương như nguồn thu từ đấu giá quyền sử dụng đất, các loại thuế được phân cấp và các nguồn thu khác theo quy định. Ngoài ra, chính quyền địa phương cũng có thể đầu tư cho xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề thông qua việc phát hành trái phiếu chính quyền địa phương.
- Vốn lồng ghép từ các chương trình, dự án đầu tư từ NSNN trên địa bàn.
Với các nguồn ngoài NSNN (nguồn huy động từ tín dụng, từ các doanh nghiệp, từ cộng đồng...). Nguồn huy động từ người dân chủ yếu thực hiện qua hình thức tuyên truyền, vận động tự nguyện đóng góp. Các khoản đóng góp có thể bằng: tiền mặt, hiện vật (như đất đai, hoa màu và tài sản khác…), ngày công lao động…
Nguồn lực huy động từ các doanh nghiệp được thực hiện thông qua các hình thức như: thực hiện chính sách thu hút và khuyến khích, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các DN đầu tư cho công tác BVMT tại làng nghề; vận động các doanh nghiệp trên địa bàn tài trợ trực tiếp cho một số công trình xây dựng BVMT trên địa bàn.
Nguồn lực huy động từ các tổ chức tín dụng hỗ trợ cho công tác BVMT làng nghề cũng rất đa dạng theo nhiều hình thức như: cho vay đầu tư trực tiếp cho các công trình, dự án BVMT; trực tiếp hỗ trợ cho một số công trình xây dựng BVMT và cho vay phát triển sản xuất xanh tại các địa phương.
- Thực hiện phân bổ mức đóng góp: Đối với từng nội dung của chương trình, xác định các đối tượng hưởng lợi là ai (các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, người dân...), mức độ hưởng lợi của từng đối tượng, sau đó họp bàn ở các địa phương với những đối tượng có liên quan để xác định mức phân bổ đóng góp.
- Thực hiện theo hình thức đóng góp tự nguyện: đây là cơ chế đang được áp dụng để không huy động quá sức dân trong quá trình thực hiện chương trình, đặc biệt là với các vùng có kinh tế khó khăn, mức sống người dân còn hạn chế.
- Thực hiện theo hình thức kết hợp công - tư: Hiện nay, NSNN hạn hẹp trong khi nhu cầu sử dụng càng mở rộng, vì vậy để huy động được vốn thực hiện xây dựng và phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, đặc biệt các công trình có thu phí như: đường giao thông, khu văn hóa thể thao, chợ,...sẽ làm giảm bớt gánh nặng về vốn cho NSNN trong quá trình thực hiện các công trình này.
Cách thức để huy động được các nguồn lực tài chính do cấp xã đứng ra thực hiện để xây dựng, thực hiện phương án BVMT làng nghề ở các xã cũng có sự khác nhau. Chính quyền cấp xã thường thành lập một Ban vận động bao gồm đại diện lãnh đạo xã, đại diện đoàn thể chính trị xã hội và lãnh đạo các đơn vị để tiến hành tổ chức và trực tiếp đi vận động đóng góp đối với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn.
Các khoản đầu tư, hỗ trợ từ NSNN đều được thực hiện theo kế hoạch và quy trình quản lý NSNN hiện hành.
2. Đối với các nguồn huy động ngoài NSNN: Căn cứ kế hoạch triển khai cho công tác BVMT của địa phương, UBND xã sẽ thành lập các tổ chức vận động để thực hiện việc xây dựng phương án và trực tiếp vận động các đối tượng doanh nghiệp, tổ chức tín dụng, từ người dân... tham gia đóng góp trên tinh thần tôn trọng sự tự nguyện của các đối tượng được vận động đóng góp.
Tổ chức vận động được UBND xã thành lập, thường bao gồm đại diện của Đảng, chính quyền, đoàn thể và đại diện lãnh đạo cấp thôn, nhiệm vụ của ban là tuyên truyền nội dung của công tác BVMT đến cộng đồng, vận động để huy động các nguồn lực tài chính ngoài NSNN để thực hiện công tác BVMT tại các làng nghề.
Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường (2021)