Hà Nội đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí, nước nghiêm trọng. Nếu không di dời hoặc xóa sổ những cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường trong khu vực nội thành, Hà Nội sẽ phải trả một cái giá rất đắt trong một tương lai không xa...
Ô nhiễm mọi nơi...
Theo thống thế của Bộ TN&MT, toàn quốc hiện đang có trên 2.600 con sông với độ dài từ 5km trở lên. Trong đó, có tới 40 dòng sông đã bị ô nhiễm ở mức báo động như sông Nhuệ - Đáy, sông Thị Vải, sông Đồng Nai... Dự báo, sau 5 năm nữa, sẽ có tới 140 con sông lớn được xếp vào loại không thể sử dụng được nữa.
Tại Hà Nội, 4 con sông tiêu chính gồm Tô Lịch, Lừ, Sét và Kim Ngưu đều ô nhiễm nặng. Theo các nhà khoa học, các sông này bị nhiễm bẩn hữu cơ và chất rắn lơ lửng rất nặng. Vào mùa khô, bằng các giác quan thông thường, người ta cũng có thể nhận thấy mức độ ô nhiễm ở những sông này. Nước thải sinh hoạt, nước thải sản xuất công nghiệp, nước thải của các bệnh viện và các cơ sở dịch vụ chứa nhiều chất ô nhiễm phần lớn chưa qua xử lý là nguyên nhân chính gây ô nhiễm nguồn nước mặt của thành phố.
Hiện tại, toàn thành phố mới có 40 cơ sở sản xuất công nghiệp, 29 cơ sở dịch vụ và 5 bệnh viện có trạm xử lý nước thải. Ngay cả những cơ sở đã có trạm xử lý nước thải cũng chưa chắc đã xử lý nước thải ổn thỏa. Không chỉ ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất, ô nhiễm tiếng ồn... cũng ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của người dân.
Trong khi đó, ở Hà Nội và những thành phố khác, tiến độ xử lý, di dời các cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng đều chậm như rùa. Doanh nghiệp viện đủ loại lý do như: thiếu kinh phí, thiếu đất đai, thiếu cơ chế ưu đãi... để lần nữa hoặc kéo dài thời gian di dời.
Hà Nội sẽ phải trả giá đắt, nếu...
Để giải quyết triệt để các doanh nghiệp gây ô nhiễm trên địa bàn, UBND TP Hà Nội đã giao Sở TN&MT lập đề án tổng thể. Theo đó, đến năm 2015, thành phố di chuyển toàn bộ các cơ sở sản xuất không phù hợp quy hoạch, gây ô nhiễm ra khỏi nội đô. Trước đó, tới năm 2010, phải di chuyển xong các cơ sở gây ô nhiễm nặng, như cơ sở sản xuất rượu, dệt may, các cơ sở có sử dụng hóa chất gây độc hại. Thành phố cũng đã yêu cầu Ban Quản lý các khu công nghiệp Hà Nội lập quỹ đất, chuẩn bị các điều kiện để các doanh nghiệp ổn định sản xuất khi di dời theo quyết định của thành phố. Theo Sở TN-MT&NĐ, vướng mắc chủ yếu hiện nay là cơ chế, chính sách chưa rõ ràng, nhất là phần xác định trách nhiệm, quyền lợi của cơ sở gây ô nhiễm. Để doanh nghiệp yên tâm, cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp có đủ kinh phí ổn định, phát triển sản xuất tại nơi mới. Sở TN&MT đề nghị, cơ sở di dời được phép giữ lại từ 30-50% giá trị thu được từ việc đấu giá đất (nơi doanh nghiệp đang sử dụng) để bù đắp chi phí di dời.
Trong khi các nhà quản lý vẫn đang loay hoay tìm cơ chế phù hợp thì các doanh nghiệp này vẫn gây ô nhiễm, trừ rất ít trường hợp đã được di dời. Ông Nguyễn Văn Tài, Phó Vụ trưởng phụ trách Viện Chiến lược, Chính sách TN&MT cho rằng, cần phải làm rõ trách nhiệm của các cơ sở vi phạm môi trường trong việc di dời khỏi các khu dân cư. Cũng theo ông Tài, doanh nghiệp không di dời sớm đến khi hết đất thì không còn chỗ để di dời nữa.
Trong thực tế, những quốc gia đi trước, những đô thị lớn của thế giới đã phải trả một cái giá rất đắt cho việc đẩy nhanh tốc độ phát triển mà mặc kệ vấn đề môi trường. Hà Nội đi sau và cũng đang trong quá trình đô thị hóa mạnh, nếu không quyết tâm di dời và không xử lý triệt để các các cơ sở gây ô nhiễm, người dân cũng như chính quyền sẽ phải gánh chịu hậu quả khôn lường.
Mạnh Đức