TIN TỨC-SỰ KIỆN

Thương mại gạo nở rộ ở đáy thị trường

Ngày đăng: 29 | 06 | 2012

Việt Nam là quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới với lượng gạo xuất khẩu hiện chiếm 20% thương mại lúa gạo toàn cầu. Hệ thống thương mại lúa gạo nước ta đã phát triển nhanh, đáng đoạt giải “ngoại hạng”. Thế nhưng, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam hiện vẫn ở mức thấp nhất thế giới, điều này cho thấy mặc dù thương mại gạo sôi động, nhưng lại diễn ra ở đáy thị trường.

Ngày 28/6/2012, Viện Chính sách chiến lược nông nghiệp nông thôn (Ipsard) và Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức Hội thảo “An ninh lương thực tại Việt Nam: thực trạng, chính sách và triển vọng”. Mặc dù Chính phủ đã đưa ra rất nhiều giải pháp để giúp nông dân tiêu thụ lúa gạo, thế nhưng giá lúa trong nước và gạo xuất khẩu vẫn liên tục giảm và chưa có dấu hiệu dừng lại. Giá xuất khẩu bình quân chung 6 tháng đầu năm 2012 đã giảm 5,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Lượng gạo xuất khẩu 6 tháng đầu năm ước đạt 3,7 triệu tấn, với giá trị 1,7 tỷ USD, so cùng kỳ năm trước giảm 8,8% về lượng và 13,5% về giá trị.
Lượng gạo xuất khẩu 6 tháng đầu năm ước đạt 3,7 triệu tấn, với giá trị 1,7 tỷ USD, so cùng kỳ năm trước giảm 8,8% về lượng và 13,5% về giá trị.
 
Theo TS. Steven Jaffee, Điều phối viên Chương trình hợp phần Phát triển nông thôn của WB, có thể nói Việt Nam đã đoạt “giải ngoại hạng” về phát triển mậu dịch lúa gạo. Thế nhưng, chuỗi giá trị lúa gạo ở ĐBSCL được phát triển mà không có sự định hướng về chất lượng sản phẩm. Chỉ vì không có sản phẩm nào bị từ chối thu mua, và dù loại gạo chất lượng cao hơn cũng vẫn bị thu mua với giá thấp, cho nên chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL vẫn còn tương đối kém phát triển cả về khía cạnh vật chất và thể chế. Rất ít các thương hiệu lúa gạo của Việt Nam được nhận ra trên thị trường quốc tế và sản phẩm không được phân biệt bởi xuất xứ địa lý.
Chuỗi thương mại lúa gạo ĐBSCL được nhận định là quá dài so với các chuỗi sản phẩm khác và so với chuỗi giá trị lúa gạo ở những quốc gia sản xuất gạo hàng đầu khác. Chiều dài lê thê của chuỗi sản xuất thể hiện ở chỗ, có tối thiểu 5- 6 đối tượng tham gia từ cánh đồng cho tới cảng xuất hàng. Có khoảng 1,46 triệu người trồng lúa ở ĐBSCL gần như cùng bán lúa ra thị trường vào thời điểm thu hoạch. Hầu như không có cơ sở xay sát nào thu mua lúa trực tiếp từ nông dân, mà thay vào đó là thu mua từ một loạt các thương lái – hiện có vài ngàn thương lái thu mua hoạt động ở ĐBSCL. Nghiên cứu cho thấy, chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL thất thoát khoảng 600 triệu USD mỗi năm về giá trị dưới hình thức thất thoát về vật chất và chất lượng - đây không phải là khoản tiền nhỏ.
TS.Steven Jaffee - TS.Đặng Kim Sơn - GS.TS C.Peter Timmer(từ trái sang)
Ông Steven Jaffee nhấn mạnh những nghịch lý: từ một quốc gia thiếu lương thực, ngày nay xuất khẩu gạo của Việt Nam chiếm 20% thương mại gạo trên thị trường thế giới. Thế nhưng, thu nhập của người trồng lúa vẫn bấp bênh. Nông dân không những không được hưởng lợi từ những đợt giá xuất khẩu tăng cao mà còn gánh chịu thiệt hại từ những đợt giá xuất khẩu sụt giảm.
Ông Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Ipsard cho biết, hệ thống chính sách của nhà nước trong điều hành xuất khẩu gạo nói riêng, chuỗi giá trị lúa gạo nói chung chủ yếu tác động vào nguồn cung. 
Một là, chính sách bảo vệ quỹ đất lúa ổn định ở 3,8 triệu ha, cho sản lượng ổn định ở mức hơn 40 triệu tấn, tương đương với 20 triệu tấn gạo đủ cho tiêu dùng trong nước 12-13 triệu tấn gạo và xuất khẩu 5-6 triệu tấn. 
Hai là, quy định giá sàn thu mua lúa phải đảm bảo cho nông dân lãi ít nhất 30%. Tuy nhiên thực tế chính sách này ít đạt hiệu quả vì khó tính giá thành lúa và 30% lợi nhuận này đã bị thương lái lấy đi một phần nên nông dân không được hưởng lợi như kỳ vọng. 
Nhằm đảm bảo cho nông dân có lãi, Nhà nước cũng cho thu mua tạm trữ nhằm tăng cầu để tăng giá. Tuy nhiên giải pháp này dường như chỉ có lợi cho các doanh nghiệp mà ít có lợi cho nông dân, vì khi giá lúa thấp thì doanh nghiệp tập trung vào thu mua, khi giá lúa lên cao thì doanh nghiệp ngừng thu mua. 
Ba là, xây dựng, cải tạo các kho dự trữ lúa gạo tại ĐBSCL, nhằm dự trữ đủ 4 triệu tấn lúa.
Bốn là, siết điều kiện cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo với các tiêu chí bắt buộc phải có ít nhất kho chuyên dùng 5.000 tấn, sở hữu cơ sở xay sát công suất tối thiểu 10 tấn thóc/giờ, có dự trữ tối thiểu 10% lượng gạo xuất khẩu từ 6 tháng trước... Tuy nhiên, chính sách này đang thể hiện bất cập ở chỗ tạo điều kiện độc quyền cho các doanh nghiệp lớn, trong khi lại chưa thể hiện điều kiện ràng buộc với nông dân.
GS.TS C.Peter Timmer, Trung tâm phát triển toàn cầu, Đại học Stanford Hoa Kỳ nhận định: Có thể một cuộc khủng hoảng trong thương mại lúa gạo đang ló dạng trên thế giới. Tiêu thụ gạo giảm trong khi thu nhập đầu người tăng và gạo ngày càng trở thành lương thực cho người nghèo. Viễn cảnh nhu cầu về gạo đang giảm sút, trong khi áp lực từ nhiều quốc gia sản xuất lúa vẫn đang tiếp tục phải tăng năng suất lúa, tăng nguồn cung để đẩy mạnh xuất khẩu thu ngoại tệ. Tuy vậy, Việt Nam sẽ tiếp tục là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu của thế giới trong 20 năm nữa. Vì vậy, Việt Nam cần phải xây dựng chiến lược phát triển chuỗi sản xuất – thương mại lúa gạo bền vững hơn, giải quyết các nghịch lý để thực sự đem lại lợi nhuận cao cho nông dân trồng lúa.
Nhằm giải quyết những bất cập về chính sách điều tiết chuỗi lúa gạo, Ipsard đề xuất phải tập trung xây dựng cánh đồng mẫu lớn để có vùng nguyên liệu cho doanh nghiệp, giảm hệ thống thương lái thu gom. Đồng thời, cần cải tiến hoạt động của Hiệp hội Lương thực, cần có sự tham gia của nông dân, doanh nghiệp nhỏ ở tất cả các khâu từ sản xuất, chế biến, kinh doanh. Nhà nước cũng cần áp dụng các chính sách điều tiết thị trường như kho tàng, thuế xuất nhập khẩu, cần nghiên cứu lại chính sách hỗ trợ thu mua tạm trữ lúa gạo.
Theo VnEconomy

NỘI DUNG KHÁC

An ninh lương thực- Vấn đề sống còn

29-6-2012

Ngày 28/6 Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp nông thôn (IPSARD) phối hợp với Ngân hàng thế giới (WB) tổ chức hội thảo “An ninh lương thực Việt Nam - Thực trạng, chính sách và triển vọng” tại Hà Nội.

Sản xuất, tiêu thụ trái cây ở Nam Bộ: Bao giờ bền vững?

29-6-2012

Các tỉnh Nam Bộ không chỉ là vùng trọng điểm sản xuất lúa gạo, thủy sản mà còn là vựa cây ăn trái của cả nước, với tổng diện tích hơn 408.000ha. Sản xuất cây ăn trái ở khu vực này đã có bước tăng trưởng khá nhanh cả về diện tích, cơ cấu cây trồng và sản lượng. Tuy nhiên, so với tiềm năng sẵn có thì chuỗi sản xuất, xuất khẩu trái cây tại đây vẫn còn manh mún, hiệu quả thấp.

Đề xuất áp dụng giá sàn để giữ giá cá tra

29-6-2012

Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản VN (VASEP) đề nghị Bộ NN&PTNT và Chính phủ chấp thuận chủ trương ban hành giá sàn thu mua và xuất khẩu cá tra.

Linh hoạt điều chỉnh chính sách lúa gạo

29-6-2012

Nhiều đề xuất về chính sách cung- cầu nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững ngành sản xuất lúa gạo ở Việt Nam đã được đưa ra tại Hội thảo “An ninh lương thực tại Việt Nam: Thực trạng, chính sách và triển vọng”.

Dành 5.400 tỷ đồng gỡ khó cho người nuôi cá tra

27-6-2012

Chiều (26/6), tại UBND tỉnh Đồng Tháp, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã tổ chức Hội nghị sơ kết sản xuất và tiêu thụ cá tra 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2012. Bộ trưởng Bộ NN và PTNT – Cao Đức Phát đã đến dự và chủ trì hội nghị.

Đề xuất mua tạm trữ 100.000 tấn cá

27-6-2012

Để cứu cá tra, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đang đề xuất mua tạm trữ 100.000 tấn, với lãi suất thực hiện là 0%.

Cần có giải pháp mua lúa cho nông dân

27-6-2012

Thời gian cuối tháng 5 và nửa đầu tháng 6, giá lúa gạo ở các tỉnh Nam Bộ khá bấp bênh, chao đảo, khiến cho bà con nông dân rất lo lắng. Hiện vụ lúa hè thu đang được thu hoạch rộ tại các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Nếu không có chính sách hỗ trợ nông dân kịp thời, bà con sẽ gặp muôn vàn khó khăn để sản xuất vụ mới.

Nông sản Việt Nam: Liên tiếp rớt giá

27-6-2012

Bộ NN&PTNT nhận định, chưa khi nào nông sản Việt Nam lại rơi vào cảnh "rớt" giá như hiện nay. Hàng loạt mặt hàng chủ lực như gạo, cao su, cà phê, dừa… đang ở mức giá thấp kỷ lục, báo hiệu những khó khăn trong xuất khẩu nông sản 6 tháng cuối năm.

Cần tháo gỡ khó khăn cho thị trường xuất khẩu nông sản

26-6-2012

Nông sản là một trong những lĩnh vực có gia trị xuất khẩu cao của nước ta. Tuy nhiên, do khó khăn của tình hình kinh tế trong nước và thế giới nên xuất khẩu thuỷ sản cũng đang dứng trước nhiều thách thức. Đẩy mạnh các giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu nông sản là một trong những nhiệm vụ quan trọng hiện nay.

An toàn lao động trong nông nghiệp: Nhắm mắt làm liều

26-6-2012

Đa phần nông dân ít được hướng dẫn về an toàn lao động (ATLĐ). Tuy nhiên, nhiều xã tại tỉnh Thái Nguyên, bà con được hướng dẫn cũng chẳng làm theo.

Làm nông trong khu công nghiệp: Xót xa những cánh đồng vàng

26-6-2012

Đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa của cả nước, thế nhưng từ nhiều năm qua, các địa phương đua nhau làm công nghiệp, rất nhiều diện tích đất lúa bị san lấp để làm khu công nghiệp (KCN).

Vụ lúa hè thu - Tạm trữ theo cách nào?

25-6-2012

Giá gạo thế giới đang diễn biến bất lợi vào thời điểm Việt Nam thu hoạch lúa hè thu. Tình thế đặt ra buộc phải nhanh chóng có biện pháp tiêu thụ lúa trước khi bước vào vụ thu hoạch rộ tháng 7 và 8 sắp tới.