HỘI THẢO

Nghĩ về “bàn tay vô hình”

Ngày đăng: 25 | 12 | 2007

Theo Adam Smith, nhà kinh tế học thế kỷ XVIII thì có một "bàn tay vô hình" thúc đẩy sự vận hành của nền kinh tế thị trường theo quy luật cung cầu và quy luật giá trị, biến những tính toán riêng về lợi ích của từng người thành những lợi ích chung cho xã hội.

Cuộc sống con người tùy mức sống văn minh sẽ có nhưng nhu cầu vật chất khác nhau. Mức sống càng cao, yêu cầu vật chất từ ăn no mặc ấm đã nâng lên ăn ngon mặc đẹp. Nhu cầu về cuộc sống tinh thần, tâm lý, được tôn trọng, được phục vụ cũng đòi hỏi những sản phẩm tinh thần mới, do đó mà sản phẩm hàng hỏa và dịch vụ phát triển không ngừng. Khi số lượng yêu cầu của một loại sản phẩm (vật chất hay tinh thần) lớn đến một mức độ nào đó thì sẽ tạo ra thị trường của sản phẩm ấy, nghĩa là có người mua, người bán, và bàn tay vô hình của nền kinh tế thị trường sẽ làm nhiệm vụ điều hòa. Số lượng, chất lượng, giá cả sản phẩm sẽ được đưa từ chỗ thừa đến chỗ thiếu, thúc đẩy một sản phẩm mới có ưu thế, có ích lợi hơn ra đời và loại bỏ sản phẩm lạc hậu, kém giá trị ra khỏi thương trường. Hoạt động của bàn tay vô hình thật là vô tư.

Tuy nhiên, vì vô tư nên bàn tay vô hình cũng dễ bị lợi dụng. Người ta đã tạo ra những trạng thái giả tạo, bằng nhưng hiện tượng thiếu hụt hàng hóa tại một thời điểm, một địa phương nào đó, làm cho giá cả gia tăng đề trục lợi hoặc dùng những biện pháp hành chính ngăn cản những dòng hàng hóa vận hành theo quy luật cung cầu, làm cho giá cả biến động, thị trường bị méo dạng, hay đặt ra chính sách đối xử bất bình đẳng đối với mặt hàng, nguồn gốc xuất xử, đối tượng tham gia… Như vậy bàn tay vô hình sẽ bị lừa, sẽ vận hành một cách khập khễnh, từ đó một yêu cầu vô cùng chính đáng đặt ra là Nhà nước phải tham gia vào thị trường với mục tiêu là: gỡ bỏ rào cản, loại bỏ những yếu tố làm biến dạng thị trường, hướng dẫn sản xuất.

Trong 20 năm thực hiện đường lối đổi mới, chúng ta đã từng bước phục hồi nền kinh tề thị trường. Nhà nước đã từ đổi mới về mục đích cơ cấu và phương pháp vận hành dễ phù hợp với nền kinh tế thị trường ấy. Do đó mà đời sống xã hội đã có một bước tiến khá dài, đại bộ phận nhân dân từ chỗ thiếu ăn, thiếu mặc đang bước vào ngưỡng cửa ăn ngon măck đẹp. Tuy nhiên, nếu so sánh với các nước chung quanh, thì khoảng cách tụt hậu chưa thể rút ngắn, điều này khiến chúng ta phải có những bước cải cách mới để tạo động lực mới, gia tăng tốc độ tăng trưởng cho nền kinh tế của chúng ta.

Theo ý kiến một số nhà đầu tư có mặt tại Việt Nam nhiều năm nay, thì tiền lương lao động thấp không hẳn là một ưu thế của nền kinh tế Việt Nam bởi lương thấp đi đôi với năng suất lao động thấp, điều ấy không còn ý nghĩa gì nữa về mặt kinh tế, trong khi có thể còn làm hại về mặt xã hội. Người lao động thu nhập thấp thì sẽ không đủ sống, như vậy họ sẽ khó hoàn thành nhiệm vụ được giao theo pháp luật hay hợp đồng tương ứng với chức năng, nhiệm vụ của họ.

Điều này xưa nay các nhà đầu tư không dám có ý kiến với Nhà nước chúng ta nhưng rõ ràng chế độ tiền lương cán bộ nhà nước quá thấp đã ảnh hưởng đến nhiệm vụ, chức năng, thái độ làm việc của họ, nhất là trong xử lý các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong cũng như ngoài nước. Biểu hiện cụ thể của tình hình này là thủ tục nhiêu khê, rườm rà, một số văn bản pháp lý không rõ ràng, cách áp dụng và giải thích luật lệ mỗi nơi mỗi khác, làm cho doanh nghiệp phải đương đầu với các yếu tố:

- Rủi ro cao trong mọi tình huống

- Thời gian quay vòng vốn chậm

- Chi phí vô hình tăng

- Giá thành trên một đơn vị sản phẩm năm sau cao hơn năm trước, đưa đến tình trạng không thể cạnh tranh được với hàng hoá nước ngoài.

Chế độ tiền lương của cán bộ Nhà nước thấp tưởng chừng như không liên can gì với giá thành sản phẩm hàng hoá, nhưng suy cho cùng thì sẽ thấy khi “sản phẩm công” mà Nhà nước cung ứng cho doanh nghiệp có chất lượng kém thì sẽ tạo ra biết bao gánh nặng như đã nêu trên.

Sự xuất hiện của "bàn tay vô hình" thứ hai bên cạnh bàn tay vô hình của nền kinh tế thị trường dễ làm cho sự vận hành của nền kinh tế, cũng như việc điều hành bộ máy Nhà nước của chúng ta không còn khách quan, thậm chí trong nhiều trường hợp thiếu trong sáng. Khi ấy bàn tay vô hình trở thành bàn tay "ma quái" gây tai họa cho đất nước qua các hành vi tham ô, lãng phí.

Tuy nhiên, cũng có người cho rằng, nền kinh tề chúng ta không có khả năng cung cấp một mức lương đủ sống cho công chức Nhà nước. Điều này không đúng, vì nguồn tiền mà bàn tay "ma quái" đó sử dụng thật sự là nằm trong nền kinh tế của chúng ta đó thôi. Chỉ có điều là ta chưa thật sự quyết tâm thực hiện cải cách thế chế quản lý Nhà nước, tinh giản bộ máy hành chính và loại bớt những người ăn lương vô công rồi nghề, để vừa đỡ nhiễu nhương cho dân, đồng thời tiết kiệm được nguồn tài chính Nhà nước. Có như vậy sẽ thừa khả năng tăng lương cho những cán bộ có năng lực, cần mẫn, làm như vậy sẽ vô hiệu hóa bàn tay vô hình thứ hai. Còn nếu ta vấn tiếp tục duy trì tình trạng dửng dưng với lương "hình thức" như lâu nay thì đó là cơ hội cho bàn tay ma quái vùng vẫy vô tư giữa bao nhiêu cái khó khăn của đời sống kinh tế xã hội đất nước.

NỘI DUNG KHÁC

Nghiên cứu chính sách: “Chúng tôi sẽ không bị ảnh hưởng bởi bất cứ ai”

24-12-2007

Lần đầu tiên tại Việt Nam, một viện nghiên cứu chính sách độc lập ra đời, tập hợp những nhà khoa học, nhà nghiên cứu, các chuyên gia hàng đầu của đất nước.

Sẽ rất sôi động, nếu…

19-12-2007

“Nếu chấp nhận phản biện xã hội thì cấp lãnh đạo phải từ bỏ phong cách lãnh đạo bằng mệnh lệnh, áp đặt và cần xác định vai trò là người quản lý, điều hành xã hội dân sự thì mới có thể chấp nhận được sự phản bác, thậm chí là sự chỉ trích của dư luận xã hội”.

Sau một năm vào WTO: Bài học là... công tác chuẩn bị!

18-12-2007

Việt Nam chưa thực sự chuẩn bị tốt các điều kiện để gia nhập tốt ngay từ đầu. Vì vậy, VN đã để tuột mất nhiều cơ hội.

Adam Smith - Cha đẻ của kinh tế học

18-12-2007

Mặc dù trước Adam Smith đã có nhiều người viết về các vấn đề và nguyên lý kinh tế , nhưng hầu hết mọi người đều coi ông là cha đẻ của kinh tế học. Ông là người đầu tiên nhìn thấy lợi ích từ việc cạnh trạnh và lập luận ủng hộ các chính sách thúc đẩy cạnh tranh bằng cách giảm sự can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế và tránh độc quyền.

Thu hút trí thức Việt kiều không thể như “bắt cóc bỏ đĩa”

14-12-2007

“VN luôn tự hào là đất nước trẻ, nhưng tôi nói thật, dân số 100 triệu người sẽ là quá mức đối với mảnh đất này rồi. Dân số VN không thể trẻ mãi được, và vấn đề cấp thiết hiện nay là chính sách đào tạo nhân lực tay nghề cho tương lai” ông Nguyễn Hoài Bắc – Giám đốc Công ty Cổ phần PT&T Đại Sơn, chủ đầu tư cơ sở Trung cấp nghề Việt - Mỹ với số vốn đầu tư 11 triệu USD - trăn trở với câu chuyện “trồng người” tại VN.

Nông dân vẫn chưa quen với WTO

14-12-2007

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch - đầu tư (KHĐT) và Bộ Công Thương với Ủy ban Đối ngoại Quốc hội (QH) tại cuộc họp ngày 13-12, sau một năm gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), kinh tế VN đã có những bước phát triển khởi sắc.

Nhà cải cách Kim Ngọc - cha đẻ khoán 10 (phần 2)

13-12-2007

Tôi gặp lại bà Lê Thị Liên sau 27 năm. Mặt đất thì vẫn thế, nhưng mỗi đường qua, lối đến trước thì xuôi nay đã ngược. Cây mọc, cây đốn cụt. Nhà xây nơi lấn ra, chỗ thụt vào. Khúc ngõ lầy thụt rải gạch vụn, đã là con đường lát bê-tông im lìm dưới hàng cây hoa sữa, hương vương thẫn thờ gió thu.

Nhà cải cách Kim Ngọc - cha đẻ khoán 10 (phần 1)

13-12-2007

Kim Ngọc- tên thật là Kim Văn Nguộc, sinh 10 tháng 10 năm 1917, tại xã Bình Định, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc. Mất ngày 26 tháng 5 năm 1979.

Ông Kim Ngọc có bị kỷ luật, tù tội?

13-12-2007

Xung quanh việc ông Kim Ngọc bị “kỷ luật” có khá nhiều dư luận. Người ta đồn rằng ông đã từng bị bỏ tù oan vì làm khoán hộ, rồi chết trong tù. Cũng có người kể rằng, khi ông Kim Ngọc đã bị mất chức Bí thư Tỉnh uỷ và nằm viện, một vị lãnh đạo cao cấp của Đảng lúc ấy vào thăm, ông Kim Ngọc nằm quay mặt vào tường không tiếp chuyện...

Kim Ngọc và số phận của “khoán chui”

13-12-2007

Thời kỳ Đổi Mới ở nước ta được mở đầu bằng những chính sách mang tính đột phá trong nông nghiệp, nông thôn. Sự hình thành của những chính sách này là một quá trình lịch sử, gắn liền với vai trò của quần chúng nhân dân mọi miền đất nước nói chung và vai trò của những cá nhân cụ thể. Bắt đầu từ tháng 12/2006, chuyên mục "Nhân vật" sẽ lần lượt giới thiệu những cá nhân đã được thực tế lịch sử ghi nhận là có những đóng góp nhất định trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam. Các thông tin, tư liệu được tổng hợp, tham khảo từ nhiều nguồn đã được công bố chính thức. Nhân vật đầu tiên mà chúng tôi muốn giới thiệu là ông Kim Ngọc nguyên Bí thư tỉnh ủy Vĩnh Phúc với sự kiện "khoán hộ" trong những năm 60 của thế kỷ trước.

Nông dân bảo thủ (!?)

12-12-2007

Tới nay, tỉ lệ giống xác nhận (GXN) nông dân (ND) ĐBSCL sử dụng chỉ khoảng 30%/tổng lượng giống gieo trồng. Phải chăng, ND ĐBSCL chưa mặn mà sử dụng giống đạt tiêu chuẩn như có ý kiến nhận định?

Việt Nam chưa dịch chuyển được cơ cấu lao động

11-12-2007

Việt Nam đang diễn ra xu thế tích tụ ruộng đất. Cùng với quá trình đô thị hoá và phát triển các KCN, lao động nông thôn dôi dư và cuộc sống vẫn phụ thuộc rất nhiều vào nông nghiệp. VietNamNet đã phỏng vấn PGS-TS Nguyễn Văn Bộ, Phó GĐ Viện Khoa học Nông nghiệp VN nhân dịp Ngân hàng Thế giới (WB) công bố báo cáo phát triển thế giới năm 2008 với tựa đề “Tăng cường nông nghiệp cho phát triển".