Báo cáo “Tắt vòi: Cách thức thế giới có thể chấm dứt ô nhiễm nhựa và tạo ra một nền kinh tế tuần hoàn” là một phân tích tập trung vào các giải pháp thực tiễn cụ thể, sự thay đổi thị trường và các chính sách có thể cung cấp thông tin cho chính phủ để tính toán và thực hiện.
Bà Inger Andersen, Giám đốc Điều hành UNEP cho biết: “Cách chúng ta sản xuất, sử dụng và thải bỏ nhựa đang gây ô nhiễm hệ sinh thái, tạo ra rủi ro cho sức khỏe con người và gây bất ổn cho khí hậu”. “Báo cáo này của UNEP đưa ra một lộ trình nhằm giảm thiểu đáng kể những rủi ro này thông qua việc áp dụng cách tiếp cận tuần hoàn nhằm loại bỏ nhựa ra khỏi hệ sinh thái, ra khỏi cơ thể chúng ta và trong nền kinh tế. Nếu chúng ta tuân theo lộ trình này, bao gồm cả trong các cuộc đàm phán về thỏa thuận ô nhiễm nhựa, chúng ta có thể mang lại những thắng lợi lớn về kinh tế, xã hội và môi trường.”
Sự dịch chuyển thị trường cần thiết cho sự chuyển đổi thị trường theo hướng tuần hoàn. Để giảm 80% ô nhiễm nhựa trên toàn cầu vào năm 2040, báo cáo đề xuất trước tiên hãy loại bỏ các loại nhựa có vấn đề và không cần thiết để thu hẹp quy mô vấn đề. Sau đó, báo cáo kêu gọi ba thay đổi thị trường - tái sử dụng, tái chế và định hướng lại và đa dạng hóa sản phẩm:
- Tái sử dụng: Thúc đẩy các lựa chọn tái sử dụng, bao gồm chai lọ, bao bì, có thể tái sử dụng, nhà máy phân phối số lượng lớn, kế hoạch trả lại tiền đặt cọc, kế hoạch thu hồi bao bì..., có thể giảm 30% ô nhiễm nhựa vào năm 2040. Để nhận ra nhận ra tiềm năng của nó, các Chính phủ phải hỗ trợ xây dựng ngành kinh doanh tái sử dụng mạnh mẽ hơn nữa.
- Tái chế: Có thể giảm ô nhiễm nhựa thêm được 20% vào năm 2040 nếu tái chế trở thành một hoạt động kinh doanh ổn định và có lợi nhuận nhiều hơn. Loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, thực thi các hướng dẫn thiết kế để tăng cường khả năng tái chế và các biện pháp khác sẽ làm tăng giá trị kinh tế của nhựa có thể tái chế từ 21 lên 50%.
- Định hướng lại và đa dạng hóa: Thay thế các sản phẩm như bao gói, túi và đồ mang đi bằng nhựa bằng các sản phẩm làm từ chất liệu thay thế (chẳng hạn như giấy hoặc vật liệu có thể phân hủy) có thể giúp giảm thêm 17% ô nhiễm nhựa.
Đến năm 2040, ngay cả khi đã dùng các biện pháp trên thì 100 triệu tấn nhựa từ các sản phẩm sử dụng một lần và có thời gian sử dụng ngắn vẫn sẽ cần được xử lý an toàn hàng năm - cùng với một hậu quả đáng kể từ ô nhiễm nhựa hiện có. Điều này có thể được giải quyết bằng cách thiết lập và thực thi các tiêu chuẩn về thiết kế và an toàn trong xử lý chất thải nhựa không thể tái chế, và bằng cách yêu cầu các nhà sản xuất chịu trách nhiệm về các sản phẩm thải ra hạt vi nhựa, cùng với những biện pháp khác.
Nhìn chung, việc chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn sẽ tiết kiệm được 1,27 nghìn tỷ USD, có tính đến chi phí và doanh thu tái chế. Hơn 3,25 nghìn tỷ USD sẽ được tiết kiệm từ việc tránh các tác động ngoại vi như sức khỏe, khí hậu, ô nhiễm không khí, suy thoái hệ sinh thái biển và các chi phí pháp lý liên quan. Sự thay đổi này cũng có thể dẫn đến tăng ròng 700.000 việc làm vào năm 2040, chủ yếu ở các nước có thu nhập thấp, cải thiện đáng kể sinh kế của hàng triệu người lao động trong môi trường phi chính thức.
Chi phí đầu tư cho thay đổi hệ thống được khuyến nghị là đáng kể, nhưng dưới mức chi tiêu nếu không có thay đổi: 65 tỷ USD/năm so với 113 tỷ USD/năm. Phần lớn trong số này có thể được huy động bằng cách chuyển các khoản đầu tư theo kế hoạch cho các cơ sở sản xuất mới - không còn cần thiết thông qua việc giảm nhu cầu nguyên liệu - hoặc đánh thuế sản xuất nhựa nguyên chất vào cơ sở hạ tầng tuần hoàn cần thiết. Tuy nhiên, thời gian là điều cốt yếu: chậm trễ 5 năm có thể dẫn đến sự gia tăng 80 triệu tấn ô nhiễm nhựa vào năm 2040.
Chi phí cao nhất trong cả nền kinh tế nhiều rác thải và nền kinh tế tuần hoàn là quá trình vận hành. Với quy định nhằm đảm bảo nhựa được thiết kế tuần hoàn, các chương trình Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) có thể trang trải các chi phí vận hành này để đảm bảo tính tuần hoàn của hệ thống thông qua việc yêu cầu các nhà sản xuất tài trợ cho việc thu gom, tái chế và thải bỏ các sản phẩm nhựa khi hết hạn sử dụng một cách có trách nhiệm.
Các chính sách được quốc tế thống nhất có thể giúp vượt qua các giới hạn của kế hoạch quốc gia và hành động kinh doanh, duy trì nền kinh tế nhựa toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, mở ra các cơ hội kinh doanh và tạo việc làm. Chúng có thể bao gồm các tiêu chí đã được thống nhất đối với các sản phẩm nhựa có thể bị cấm, các hiểu biết chung xuyên biên giới, các quy tắc về tiêu chuẩn hoạt động tối thiểu theo yêu cầu của các chương trình EPR và các tiêu chuẩn khác.
Báo cáo khuyến nghị rằng khung tài chính toàn cầu có thể là một phần của các chính sách quốc tế nhằm cho phép vật liệu tái chế cạnh tranh bình đẳng với vật liệu nguyên chất, tạo ra nền kinh tế có quy mô cho các giải pháp và thiết lập các hệ thống giám sát và cơ chế tài chính.
Điều quan trọng là các nhà hoạch định chính sách được khuyến khích áp dụng cách tiếp cận tích hợp các công cụ quản lý và chính sách giải quyết các hành động trong suốt vòng đời, vì chúng tương hỗ lẫn nhau hướng tới mục tiêu chuyển đổi nền kinh tế. Ví dụ, các quy tắc thiết kế để làm cho các sản phẩm có thể tái chế về mặt kinh tế có thể được kết hợp với các mục tiêu để liên kết hàm lượng tái chế và các khích lệ tài chính cho các nhà máy tái chế.
Báo cáo cũng đề cập đến các chính sách cụ thể, bao gồm các tiêu chuẩn về thiết kế, an toàn và nhựa có thể phân hủy và phân hủy sinh học; mục tiêu tái chế tối thiểu; chương trình EPR; thuế; lệnh cấm; chiến lược truyền thông; mua sắm công và dán nhãn.
Toàn văn báo cáo tại đây.
Trung tâm Tư vấn, Đào tạo và Dịch vụ tài nguyên và môi trường