ĐỐI THOẠI CHÍNH SÁCH

Trăn trở nông thôn miền núi

Ngày đăng: 20 | 10 | 2009

AGROINFO – Ý kiến phát biểu của ông Phạm Đức Hiển, GĐ Sở NN &PTNT Điện Biên tại Hội thảo “Xác định các ưu tiên nghiên cứu kinh tế chính sách năm 2010 tại vùng núi phía bắc”

Còn nhiều “cái khó”

Nông thôn Tây Bắc nói chung, Điện Biên nói riêng có rất nhiều khó khăn trong việc phát triển kinh tế:

Trước hết đó là những khó khăn về cơ sở hạ tầng mà nhất là giao thông. Yếu kém về giao thông làm cho việc phát triển kinh tế xã hội gặp muôn vàn khó khăn. Giao thông kém dẫn đến chi phí vận tải tăng, giá thành sản phẩm làm ra tăng. Đơn cử ngành du lịch, dù có tiềm năng bao nhiêu nữa thì cũng rất khó để phát triển.

Nguồn nhân lực của địa phương đang thiếu trầm trọng. Nhân lực chất lượng cao, có trình độ Đại học rất ít ỏi, nhất là các kỹ sư về kỹ thuật, công nghệ mới.. Nhân lực hầu hết phải đào tạo tại chỗ, dẫn đến không chỉ ít về số lượng mà còn yếu về chất lượng. Một ví dụ điển hình Công ty Lương thực Thực phẩm miền Bắc đầu tư ở Sơn La, ban đầu định sử dụng lao động địa phương, nhưng sau phải lấy lao động dưới xuôi lên. Lý do là ý thức lao động của bà con rất kém (giờ giấc , tác phong kỷ luật…).

Từ những cái khó đó mà dẫn đến tình trạng di cư. Nguyên nhân chính của việc di cư đó là quá khó khăn về kinh tế, còn do lôi kéo chính trị chỉ là thứ yếu.

Cần nhất là bỏ kiểu đầu tư bao cấp

Ông Phạm Duy Hiển phát biểu tại hội thảo

Đầu tư cho nông thôn miền núi, vùng cao, cần những cơ chế đặc thù, cần tư duy linh hoạt và phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn:

Cây Cao su được đầu tư để phát triển trên diện rộng, nhưng đó là cây do Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam quản lý. Bà con nông dân vùng cao không thể bỏ hẳn nông nghiệp để trồng Cao su được. Bởi trước hết phải đảm bảo nhu cầu lương thực tại chỗ đã.

Mục tiêu thực hiện tỷ lệ che phủ rừng 60% được đặt ra, nhưng cần xem lại là có làm được hay không, có đủ nguồn lực hay không? Thực tế, kế hoạch đặt ra, nguồn lực được phân bổ, nhưng rồi lại cắt giảm. Cho nên khó có thể đặt mục tiêu cao như vậy.

Một vấn đề nữa là xem xét lại cơ chế chính sách ưu đãi cho miền núi hiện nay được quy định như thế nào? Các chính sách ưu đãi đầu tư chưa thực sự phát huy tác dụng.

Đơn cử chuyện Mường Nhé có tre rất nhiều “Tre ngút ngàn Điện Biên Phủ. Hiện có một doanh nghiệp xin đầu tư vào Mường Nhé trồng tre làm vàng mã. Nhưng vận chuyển từ Mường Nhé ra Thành phố Điện Biên là mất 1000 đồng/kg sản phẩm vàng mã, bằng chi phí từ Điện Biên về Hà Nội. Chi phí vận tải cao như vậy, không thể cạnh tranh nổi. Bởi thế, Điện Biên phải có cơ chế chính sách hỗ trợ chi phí vận tải. Điều đó cho thấy thành công trong sản xuất và tiêu thụ nông sản hay không là do cơ chế quản lý.

Chúng ta đã có nhiều bài học về phát triển sản xuất. Riêng cây Cà phê đã 3 lần xuống 2 lầnn. Giải phóng Điện Biên xong thì trồng cây Cà phê, việc trồng trọt được làm rất tốt, quy trình sản xuất nghiêm ngặt, nhưng bán sản phẩm rất kém. Sau đó phá cà phê, đầu tư lúa. Bao nhiêu công sức đầu tư cho Cà phê mất hết.

Nhưng sau đó khi nhu cầu Đông Đức tăng lên lại đầu tư trồng lại. Nhưng trong cơ chế bao cấp, lại làm thất bại lần nữa. Thất bại nên lại phá đi trồng cây khác.

Hiện nay Tập đoàn Thái Hòa lên đầu tư, Nhà nước và nhân dân cùng làm thì mới thành công, thu được 80-100 triệu/ha. Có thể nói Điện Biên đã thành công với cây cà phê, hiện có hơn 1000 ha.

Với lúa nương, dân Mông làm thành công, nhưng dân tái định cư thất bại, do làm theo quy trình không phù hợp. Vì thế cũng cần những cơ chế hộ trợ cụ thể, thiết thực.

Nguồn lợi thủy sản cần phải được bảo vệ nghiêm ngặt mới bền vững được. Hiện nay tuyên truyền kém, nên hoạt động đánh bắt lạc hậu, tàn phá nguồn lợi này. Người dân khai thác tận thu bằng cáchđánh bả, đánh cá bằng điện... nên chả mấy chốc mà cạn kiệt.

Giữ rừng để “định canh định cư”

Vấn đề định canh định cư không phải bà con không muốn. Nhưng định canh định cư ở đâu? Khi hỏi vui là nguyện vọng bà con thế nào, bà con trả lời: “muốn định canh định cư về gần Hà Nội, Hà Nội đông người, vui, thấy đi chơi nhiều, không đi làm”.

Để định canh đinh cư cho đồng bào cần xây dựng chính sách phát triển rừng. Nhưng xây dựng một mô hình phát triển cũng không đơn giản. Chúng ta cần xem lại chính sách sản xuất nông- lâm nghiệp. Cứ mỗi năm giữ được rừng, là cho dân luôn 200.000 đồng.

Trồng rừng phòng hộ và rừng đặc dụng đã đi được đúng nguyện vọng của dân. Nhưng rừng phòng hộ là rừng chung, bảo vệ chung, nhưng hỗ trợ thấp quá. Hỗ trợ vùng bình thường có 2 triệu, vùng tái định cư chỉ có 4 triệu/ha là quá ít. Không có tiền thì dân không làm được.

Thêm vào đó, cần đẩy mạnh phát triển trang trại ở những nơi có điều kiện và làm tốt công tác kế hoạch hóa gia đình, không thể duy trì tình trạng 6 khẩu/ một gia đình.

Phạm Duy Hiển

NỘI DUNG KHÁC

Lao động nhập cư: thiếu việc làm, giảm thu nhập

19-10-2009

AGROINFO - Khảo sát nhanh này cho thấy người lao động nhập cư đang đối mặt với tình trạng giảm thu nhập, nhiều người lao động nhập cư tại các làng nghề và khu công nghiệp được khảo sát đang quay lại quê nhà.

Đánh giá môi trường chiến lược, cần nâng lên thành chiến lược

19-10-2009

AGROINFO – “Đánh giá môi trường chiến lược” trong hoạch định chính sách, xây dựng chiến lược vĩ mô ngày càng trở nên quan trọng và có tính bắt buộc. Nhưng dường như khái niệm này vẫn còn xa lạ với nhiều người…

Tác động của khủng hoảng tài chính đối với doanh nghiệp và người lao động

16-10-2009

AGROINFO – Năm 2008, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Trong hoàn cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu, doanh nghiệp và người lao động Việt Nam chịu nhiều tác động tiêu cực, nhất là lao động nông thôn nhập cư vào đô thị.

Bảo hiểm cây trồng, vật nuôi

15-10-2009

Trong khi bảo hiểm nông nghiệp (BHNN) hiện gần như bị bỏ trống, một số mô hình “bảo hiểm” cây trồng vật nuôi được người nông dân và doanh nghiệp gây dựng đang đem lại hiệu quả thiết thực.

Việt Nam đang thiếu chuyên gia phân tích ngành hàng

6-10-2009

AGROINFO - “Để có được hệ thống phân tích, dự báo thị trường tốt cần sự đầu tư cả về cơ sở vật chất và con người. Hơn nữa, từ nhận thức (bởi những bức xúc nâng cao hiệu quả của dự báo kinh tế qua các cú “sốc” vừa qua) đến những hành động cụ thể là một quá trình không hề đơn giản.

Giới thiệu về mô hình giám sát nông hộ của IPSARD

1-9-2009

Hiện nay nhiều nguồn dữ liệu về sản xuất của hộ đã được thu thập, nhưng các nguồn thông tin này hoặc là quá tổng hợp hoặc là chỉ tập trung vào 1 lĩnh vực riêng biệt nên khó sử dụng trong xây dựng các mô hình dự báo ảnh hưởng của chính sách đến sản xuất của hộ...

Giới thiệu một số mô hình thực hiện ĐMC trong ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trên Thế Giới

31-3-2009

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, tất cả các họat động của ngành nông nghiệp bao gồm: trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp và thủy sản đều có những tác động nhất định với môi trường. Các tác động xảy ra từ họat động khai hoang cho đến các họat động mở rộng sản xuất. Việc sử dụng các hóa chất như phân bón và thuốc trừ sâu có tác động đáng kể đến môi trường(The World Bank, 1999).

Giới thiệu một số nghiên cứu điển hình về thực hiện ĐMC liên quan đến nông nghiệp phát triển nông thôn của Việt Nam

31-3-2009

Kể từ khi ra đời tại Mỹ đầu những năm 1970, quá trình đánh giá tác động môi trường (ĐTM) chủ yếu áp dụng cho các dự án phát triển tại những địa điểm cụ thể. Tuy nhiên, ĐTM ở cấp dự án thường không đủ để ra quyết định có quy mô rộng lớn.

Tổng kết cơ chế hoạt động phát triển nông thôn chính đã được áp dụng tại Việt Nam và đề xuất nhân rộng, thể chế hoá

30-3-2009

Hiện nay, Đảng và Chính phủ đã có chủ trương phát triển nông thôn và đang triển khai xây dựng hàng loạt mô hình phát triển nông thôn mới cũng như chiến lược phát triển nông thôn nhưng chưa có đề xuất thay đổi cơ chế. Kết quả nghiên cứu này sẽ rất hữu ích cho việc đề xuất nhân rộng, thể chế hoá để đưa vào các chính sách này và áp dụng tại các địa phương.

Đánh giá tiềm năng kinh tế và tác động xã hội của việc trồng và chế biến cây cao su tại Tây Bắc

30-3-2009

Đánh giá tiềm năng kinh tế và tác động xã hội của việc trồng và chế biến cây cao su tại Tây Bắc là một trong 5 ưu tiên nghiên cứu năm 2009 của dự án này. Cây cao su có ý nghĩa to lớn đối với việc góp phần xoá đói giảm nghèo, là mặt hàng nông sản có kim ngạch xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam.

Cải tiến tổ chức sản xuất ngành café Việt Nam

30-3-2009

Cà phê là sinh kế quan trọng của đa phần người dân Tây nguyên do đây là vùng đất đắc địa cho cà phê, có vị trí địa lý thuận lợi, và văn hóa trồng cà phê bản địa lâu đời. Là một nước xuất khẩu cà phê vối lớn nhất thế giới, ngành hàng cà phê không chỉ là ngành hàng quan trọng của quốc gia mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với đời sống kinh tế của người dân, đặc biệt là dân nghèo và dân tộc thiểu số ở Tây nguyên. Trong số các hộ nghèo ở Tây Nguyên có tới 36% trồng cà phê và trong số các hộ dân tộc có 38% số hộ trồng cà phê.

Nghiên cứu tác động của vấn đề di cư tới kinh tế xã hội của dân tộc thiểu số tại chỗ Tây nguyên

30-3-2009

Tây Nguyên đang đối mặt với hiện tượng dân di cư ồ ạt, chủ yếu là đồng bào dân tộc từ các tỉnh miền núi phía Bắc. Di cư tự do dẫn đến hiện tượng thiếu đất sản xuất, phá rừng làm nương rẫy. Điều kiện điện đường, trường, trạm không đáp ứng đủ. Mâu thuẫn về lợi ích, văn hóa, xã hội giữa đồng bào dân tộc tại chỗ và đồng bào dân tộc di cư đến ngày càng gia tăng gây bất ổn xã hội.