Ngày 10-2, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát đã chủ trì cuộc hội thảo với Bộ Công thương và các doanh nghiệp kinh doanh, chế biến nông lâm thủy sản để tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu các sản phẩm nông lâm thủy sản, kích cầu nông nghiệp, đặc biệt là đưa ra những dự báo về thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản trong năm 2009.

Lúa gạo: không lo thị trường

Theo ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam - mặc dù hoạt động xuất khẩu nói chung đang gặp khó khăn nhưng từ bức tranh xuất khẩu lúa gạo lại đang mở ra những tín hiệu khá tươi sáng. Trong tháng 1-2009, cả nước đã xuất được 310.000 tấn gạo. Trong lịch sử xuất khẩu gạo 20 năm qua, đây là tháng xuất khẩu kỷ lục. Trong 10 ngày đầu của tháng 2-2009, đã xuất thêm được 74.000 tấn. Giá gạo bình quân trong tháng 2-2009 có thể đạt tới 410 USD, cao hơn tháng 1-2009. Trong tháng 2-2009, các doanh nghiệp sẽ nỗ lực giao khoảng 550.000 - 600.000 tấn. Như vậy, cả 2 tháng đầu năm có thể đạt 900.000 tấn (trong khi cùng kỳ năm trước chỉ đạt 300.000 tấn).

Những khởi sắc về thị trường xuất khẩu cũng đang mang lại niềm vui cho người nông dân khi hạt lúa làm ra có lãi. Hiện nay, giá lúa thu mua tại đồng là 3.600 - 3.800 đồng/kg, còn lúa khô khoảng 4.500 đồng/kg, lúa thơm là 8.000 đồng/kg. Trong khi đó, giá thành cao nhất là 2.000 đồng/kg như ở Long An thì nông dân vẫn có lãi.

Ông Phong nói: “Lúa của bà con thu hoạch đến đâu được thu mua hết đến đó”. Thậm chí, hiện ở Sóc Trăng, Bạc Liêu, Kiên Giang đang thu hoạch lúa đông xuân nhưng do giá lên nên dân còn có tâm lý giữ lúa lại, chưa muốn bán.

Mặc dù hiện mới là tháng 2-2009 nhưng các doanh nghiệp đã ký hợp đồng xuất khẩu được 3,1 triệu tấn gạo và theo kế hoạch sẽ giao 100% trong 6 tháng đầu năm. Ngoài ra, sắp tới sẽ ký thêm 3 - 4 hợp đồng nữa và sản lượng gạo xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm có thể đạt tới 3,5 triệu tấn.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng, lúa gạo ở ĐBSCL năm nay chắc chắn sẽ được mùa lớn, sản lượng chắc chắn đạt 5 triệu tấn, cộng với sản lượng lúa còn tồn đọng năm ngoái, bởi vậy cần điều hành xuất khẩu theo hướng rộng mở, mua bao nhiêu thì nên xuất khẩu bấy nhiêu, để tránh tồn đọng. Còn về thị trường Iraq, nên tiếp tục duy trì vì đây là thị trường chúng ta đã dày công gây dựng.

Thận trọng mở kho ngoại quan và mua nông lâm sản dự trữ

Trong các mặt hàng nông lâm thủy sản, mặc dù kim ngạch xuất khẩu cũng như sản lượng xuất khẩu có giảm so với cùng kỳ hoặc cuối năm 2008, song Bộ NN-PTNT khẳng định, nhìn chung đều có triển vọng trong những tháng tới. Chỉ riêng mặt hàng cao su là có thể sẽ gặp nhiều khó khăn hơn do giá dầu trên thế giới dự báo sẽ tiếp tục giảm trong năm 2009 (vì giá cao su phụ thuộc khá nhiều vào giá dầu).

Ông Đinh Vạn Tiến, Trưởng ban Quản lý xuất nhập khẩu thuộc Tập đoàn Cao su Việt Nam - cho rằng, hiện nay mặc dù giá xuất khẩu cao su đang tăng lên: từ 1.400 lên 1.500 USD/tấn nhưng trong những tháng sắp tới có thể giảm xuống mức 1.000 - 1.100 USD/tấn. “Trong trường hợp giá cao su giảm xuống dưới 1.000 USD/tấn thì chúng tôi đề nghị tính tới phương án mua khoảng 100.000 - 200.000 tấn cao su để dự trữ, để ổn định đời sống người lao động và không xảy ra tình trạng chặt hạ cao su, vì để trồng được một rừng cao su và cho đến lúc được cạo mủ phải mất 7 - 8 năm” - ông Tiến nói. Hiệp hội Cao su Việt Nam cũng chung quan điểm như vậy khi cho rằng phải sau tháng 10-2009 giá cao su mới tăng nhẹ trở lại nên việc mua dự trữ cao su cho dân là cần thiết. Và để có thể mua dự trữ cao su thì cần phải có một khoản tiền khoảng 1.500 - 2.000 tỷ đồng với lãi suất vay ưu đãi.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát lại cho rằng, cần phải cân nhắc thật kỹ việc mua cao su cũng như các nông lâm sản khác để dự trữ vì “chúng ta đã từng phải rút ra bài học”. Bộ trưởng Cao Đức Phát nói: “Nếu mua dự trữ cao su để chờ giá lên thì phải chắc chắn dự báo được là giá cao su sẽ lên, ngược lại thì sẽ lại chịu hậu quả nặng nề”. Bên cạnh đó, bộ sẽ cân nhắc lại việc quy hoạch diện tích cũng như sản lượng cao su sao cho thích ứng với tình hình tiêu thụ trong năm 2009.

Cũng liên quan đến giải pháp thúc đẩy hoạt động xuất khẩu lúa gạo, nhiều doanh nghiệp cho rằng, Nhà nước cần tạo điều kiện và hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp mở các kho ngoại quan tại nước ngoài thay vì thực hiện xúc tiến thương mại theo cách truyền thống. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên cho rằng, về cơ bản là ủng hộ chủ trương xây dựng các kho ngoại quan nhưng Nhà nước không đứng ra thành lập mà doanh nghiệp phải tự lo, Nhà nước chỉ hỗ trợ về thủ tục. Thêm nữa, khi mở các kho ngoại quan, doanh nghiệp cần phải thận trọng, nghiên cứu kỹ khi thị trường xuất khẩu liên tục có biến động như hiện nay, chỉ nên xây dựng ở những thị trường xuất khẩu ổn định để tránh rủi ro có thể xảy ra.