Tham dự hội thảo có các chuyên gia trong ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn và các lĩnh vực có liên quan, đại diện các cơ quan trong và ngoài Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn như Cục Trồng trọt, Cục Chăn nuôi, Cục Lâm nghiệp, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Trung tâm Khuyến nông quốc gia, Tổng cục Thống kê v.v.
Đại diện nhóm nghiên cứu đã trình bày giới thiệu mục tiêu dự án và các thông tin đề dẫn, các nội dung xin ý kiến chuyên gia. Một số nội dung chính nhóm nghiên cứu cần xin ý kiến chuyên gia gồm: khái niệm về nông hộ nhỏ ở Việt Nam, đặc điểm của các nông hộ này. Trên cơ sở phân tích các số liệu sơ cấp và kết quả các cuộc thống kê lớn của Việt Nam, nhóm nghiên cứu đã trình bày những thông tin chung về quy mô nông hộ, một số đặc điểm cơ bản của nông hộ nhỏ, một số yếu tố có thể tác động đến nông hộ nhỏ trong tương lai, từ đó có thể hình dung ra kịch bản phát triển của nông hộ nhỏ trong thời gian tới. Theo đó, hiện nay nông hộ nhỏ quy mô nhỏ lẻ, chưa có sự đa dạng trong sản xuất, nông hộ chuyển đổi chậm, lao động nông nghiệp đang già hóa, thu nhập và tích lũy của nông dân còn thấp, khả năng ứng phó rủi ro các hộ chưa cao.
Các chuyên gia cũng đã đóng góp nhiều ý kiến thảo luận về khái niệm nông hộ nhỏ, tiêu chí xác định và các đặc điểm chính của nông hộ nhỏ. Nhìn chung, các chuyên gia thống nhất đề xuất nên xác định nông hộ nhỏ là nông hộ không làm trang trại, sinh kế chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh cần quan tâm đến yếu tố hộ có sở hữu quyền sử dụng đất, trực tiếp làm nông nghiệp và cư trú ở nông thôn. Đối với đặc điểm nông hộ nhỏ, theo các chuyên gia, ngoài đặc điểm kinh tế, nhóm nghiên cứu cần quan tâm thêm các yếu tố bền vững về xã hội, môi trường, giới, giáo dục trong gia đình, phát huy giữ gìn truyền thống nông thôn v.v.
Ngoài ra, theo các chuyên gia, các vấn đề của nông hộ nhỏ hiện nay là thiếu kiến thức về sản xuất, thiếu định hướng về đầu tư, hạn chế về đất đai, tài nguyên, thiếu liên kết, thiếu định hướng sản xuất, khó tiếp cận thị trường, vốn tín dụng. Các chuyên gia cho rằng, trong tương lai, sinh kế và đời sống là vấn đề cần quan tâm nhất đối với nông hộ nhỏ.
Phân tích về bối cảnh và những yếu tố có thể tác động đến nông hộ nhỏ trong tương lai, các chuyên gia cho rằng đô thị hóa, công nghiệp hóa, biến đổi khí hậu và phát triển khoa học công nghệ sẽ là những yếu tố tác động mạnh mẽ tới nông hộ nhỏ.
Các giải pháp giúp nông hộ nhỏ phát triển bền vững cần tập trung vào đầu tư, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất, chế biến và thương mại nông sản, gắn phát triển nông nghiệp nông thôn với công nghiệp hóa, đô thị hóa, phát triển lợi thế ngành nông nghiệp, ngoài ra cũng cần quan tâm đến các vấn đề xã hội nhằm mục tiêu phát triển bền vững. Nông dân cần được đào tạo, tham gia liên kết sản xuất và trao quyền cho các đoàn thể hỗ trợ nông dân.
Về các kịch bản trong tương lai, theo các chuyên gia, có thể sử dụng phương pháp ước lượng đơn giản. Nên có kịch bản nền, khi điều kiện vận hành vẫn tiếp tục như hiện nay, và kịch bản khi có thay đổi về chính sách và các yếu tố tác động… từ đó có thể ước lượng, đánh giá những thay đổi khi có can thiệp chính sách, đặc biệt là những tác động làm thay đổi đặc điểm của nông hộ nhỏ. Các chuyên gia cũng đề nghị việc xác định các kịch bản và phương pháp thực hiện có thể tiếp tục được nghiên cứu làm rõ hơn trong các hội thảo tới.
Các chuyên gia đánh giá cao mục tiêu, các hoạt động dự kiến triển khai và sẽ tiếp tục đồng hành tư vấn, góp ý cho các nội dung nghiên cứu.
(Ban Chính sách Chiến lược)