Báo TN&MT sẽ đăng tải ý kiến trả lời của Bộ trưởng trên báo và Website
http://www.monre.gov.vnĐối với câu hỏi của đại biểu Quốc hội Triệu Thị Nái (Hà Giang) về kết quả kiểm điểm những người có trách nhiệm quản lý về môi trường trong vụ Vedan, các giải pháp sẽ khắc phục trong thời gian tới; việc gần 4.000 nông dân tỉnh Đồng Nai kiện Công ty Vedan phải bồi thường thiệt hại và hỗ trợ nông dân là 112 tỷ đồng theo mức : Nuôi trồng thủy sản từ 30 đến 40 triệu/ha; nghề chài lưới từ 20 đến 30 triệu/ha; nghề bắt cua cá từ 5 đến 10 triệu/ha; Bộ Tài nguyên và Môi trường trả lời như sau:
1. Với các vi phạm được phát hiện của Công ty Vedan, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành 2 Quyết định xử lý, bao gồm: Quyết định số 131/QĐ-XPHC ngày 06 tháng 10 năm 2008 xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường và Quyết định số 1999/QĐ-BTNMT ngày 06 tháng 10 năm 2008 về việc đình chỉ hiệu lực Giấy phép xả nước thải vào nguồn nước. Ngay sau đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ, đồng thời phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố : Đồng Nai, Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu thành lập Tổ công tác liên ngành để giám sát việc thực hiện các quyết định nêu trên của Công ty Vedan. Cuối tháng 4 năm 2009, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường và Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường phụ trách lĩnh vực môi trường đã cùng với đại diện các Bộ, ngành có liên quan vào kiểm tra trực tiếp tình hình khắc phục vi phạm của Công ty Vedan cũng như thị sát chất lượng nước sông Thị Vải. Kết quả kiểm tra cho thấy, Công ty Vedan đã chấp hành khá nghiêm túc các Quyết định nói trên của Bộ Tài nguyên và Môi trường, cụ thể:
a) Đã nộp tiền phạt vi phạm hành chính 267.500.000 đồng;
b) Đã nộp trên 93 tỷ đồng trong tổng số 127.268.067.520 đồng tiền phí bảo vệ môi trường trốn nộp; đồng thời Công ty Vedan cũng đang làm thủ tục nộp nốt số tiền còn lại.
c) Đã tháo bỏ toàn bộ các tuyến ống ngầm dài trên 2.200 m, 04 máy bơm và 03 họng xả chất thải ngầm cắm sâu xuống sông Thị Vải khoảng 10 m; dừng việc thải nước thải vào hệ thống 21 hồ sinh học không đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường và tháo bỏ các tang vật vi phạm khác; lắp đặt công tơ điện riêng biệt và đồng hồ đo lưu lượng của hệ thống xuất khẩu CMS ra tàu thủy; lập nhật ký vận hành của các hệ thống xử lý nước thải; cải tạo và xây dựng bổ sung các công trình xử lý triệt để (độ màu, COD) cho 03 hệ thống xử lý nước thải hiện hữu, hoàn thành tháng 4 năm 2009; tiến hành thiết kế, xây dựng bổ sung 02 hệ thống xử lý nước thải mới và lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải tự động, dự kiến tháng 11 năm 2009 sẽ hoàn thành; xây mới và lắp đặt 04 dây chuyền sản xuất phân bón, 01 máy cô đặc dịch thải sau lên men và các tồn tại khác để hoạt động đúng công suất, dự kiến hoàn thành trong tháng 12 năm 2009.
d) Hiện nay, Công ty Vedan đã tạm dừng hoạt động của 04 Nhà máy: Lysine, tinh bột mì tươi, PGA và Nhà máy điện 12 MW; giảm công suất của các nhà máy khác chỉ còn 67% để khắc phục ô nhiễm. Nước thải của các nhà máy hiện được thu gom vào 03 hệ thống xử lý trước khi thải ra sông Thị Vải. Kết quả giám sát cho thấy, các thông số môi trường trong nước thải đều đạt TCVN 5945:2005 cột B, với Kq = 1,1 và Kf = 0,9 (TCVN).
Bên cạnh đó, trong điều kiện cắt giảm các hoạt động, Công ty Vedan vẫn đảm bảo việc làm và thu nhập cho người lao động bằng cách bố trí lại sản xuất và tổ chức đào tạo lại; thực hiện việc thu mua các sản phẩm nông nghiệp theo thỏa thuận; đã tiếp xúc với đại diện Hội Nông dân các tỉnh để tìm giải pháp hỗ trợ cho nông dân, ngư dân theo quy định của pháp luật. Công ty Vedan đã có Công văn số 0370/09/CV-VDN ngày 09 tháng 4 năm 2009 về việc hỗ trợ nông dân với mức hỗ trợ khoảng 25 tỷ đồng (hỗ trợ trực tiếp cho nông dân tỉnh Đồng Nai 7 tỷ đồng, thành phố Hồ Chí Minh 7 tỷ đồng, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 6 tỷ đồng và 5 tỷ đồng hỗ trợ gián tiếp để phát triển bền vững, có văn bản kèm theo), nhưng mức hỗ trợ này chưa được đông đảo người dân đồng tình.
Hiện nay, chất lượng nước sông Thị Vải đang dần dần được cải thiện, kết quả quan trắc nhanh, liên tục các thông số: Ôxy hòa tan (DO), nhiệt độ, độ muối, thế ôxy hóa khử và độ đục dọc theo sông Thị Vải trong ngày 20 tháng 3 năm 2009 vào các thời điểm triều cường và triều kiệt cho thấy chất lượng nước sông đã được cải thiện và phục hồi một cách đáng kể: Vùng ô nhiễm nặng (DO < 1 mg/l) trước đây dài trên 15 km thì nay hầu như không còn; vùng ô nhiễm nhẹ (DO trong khoảng 2 - 3 mg/l) chỉ còn khoảng 5 km; từ cảng Phú Mỹ, huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đến vùng cửa sông, nước biển đã có màu xanh bình thường. Điều này cho thấy khả năng tự làm sạch của sông tại khu vực này là rất cao và nguồn gây ô nhiễm đã được hạn chế đáng kể. Các kết quả phân tích hàm lượng các thông số ô nhiễm khác và độ đục của nước cũng giảm đáng kể.
Từ các kết quả nêu trên, có thể đánh giá chung Công ty Vedan đã có nhiều cố gắng trong việc khắc phục tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng do họ gây ra trên sông Thị Vải, nhưng đây chỉ là bước đầu. Trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai giám sát chặt chẽ việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của Công ty Vedan và quyết định xử phạt của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
* Về việc kiểm điểm trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường:
Cá nhân Bộ trưởng, đồng chí Thứ trưởng phụ trách lĩnh vực, thủ trưởng các đơn vị có liên quan trực thuộc Bộ đã nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm và nhận môt phần trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ trong việc để Công ty Vedan vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường trong thời gian vừa qua. Ngoài những nguyên nhân khách quan như thủ đoạn che dấu tinh vi, cố tình vi phạm pháp luật của Công ty Vedan; hạn chế của hệ thống chính sách, pháp luật hiện hành và năng lực tổ chức bộ máy chưa theo kịp quá trình phát triển thì nguyên nhân chủ quan là sự chỉ đạo, phối hợp với địa phương của Bộ Tài nguyên và Môi trường còn chưa được chặt chẽ, hiệu quả và triệt để; năng lực chuyên môn của các cán bộ thực thi pháp luật còn thiếu về số lượng, yếu về nghiệp vụ; công tác kiểm tra, giám sát chưa được thường xuyên, liên tục, chưa cương quyết trong việc xử lý vi phạm, dẫn đến việc phát hiện chậm các hành vi vi phạm của Công ty Vedan. Ngày 27 tháng 5 năm 2009, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý với kết quả kiểm điểm của các tổ chức, cá nhân của Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai và Bộ Tài nguyên và Môi trường, đồng thời chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương tiếp tục giải quyết dứt điểm vụ việc vi phạm và yêu cầu Công ty Vedan bồi thường hoặc hỗ trợ thiệt hại cho người dân theo quy định của pháp luật.
2. Về vấn đề bồi thường người nông dân bị thiệt hại do ô nhiễm môi trường sông Thị Vải gây ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã rất tích cực huy động các nhà khoa học vào cuộc để hỗ trợ người nông dân. Quan điểm của Bộ là nhất quán nguyên tắc "ai gây ô nhiễm người đó phải bồi thường". Việc đòi bồi thường của nông dân bị thiệt hại do ô nhiễm là hết sức chính đáng theo đúng các nguyên tắc quy định tại Điều 133 của Luật Bảo vệ môi trường là: Tự thỏa thuận của các bên; Yêu cầu trọng tài giải quyết; Khởi kiện tại Tòa án.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chỉ đạo sự phối hợp và hướng dẫn các địa phương xác định mức độ thiệt hại; Ủy ban nhân dân các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và thành phố Hồ Chí Minh sẽ làm rõ mức độ thiệt hại do Công ty Vedan và các doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường trên lưu vực sông Thị Vải gây ra để giải quyết theo quy định của pháp luật; Bộ Tài nguyên và Môi trường đang chủ động phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương có liên quan và Hội Nông dân Việt Nam để giải quyết vấn đề này. Trước mắt, Bộ đã yêu cầu Công ty Vedan phải có thiện chí, chủ động cùng nông dân đàm phán, thống nhất đánh giá về những thiệt hại, thỏa thuận về mức đền bù, bảo đảm bù đắp những thiệt hại của nông dân.
Theo thông lệ quốc tế và quy định của pháp luật Việt Nam, việc đòi bồi thường thiệt hại về kinh tế và môi trường do hành vi gây ô nhiễm của Công ty Vedan gây ra phải thực hiện rất chi tiết, chính xác, khách quan, khoa học và đảm bảo tính pháp lý. Các thiệt hại về kinh tế và môi trường bao gồm các thiệt hại trực tiếp và gián tiếp do hành vi gây ô nhiễm của Công ty Vedan gây ra. Các mức đòi bồi thường mà Đại biểu đã nêu cũng có thể được xem xét, tham khảo trong quá trình thương lượng để đòi bồi thường theo quy định của pháp luật.