TIN TỨC-SỰ KIỆN

Đất đai, nông dân mong gì? Người ăn không hết, kẻ lần chẳng ra

Ngày đăng: 21 | 03 | 2012

Lâu nay, miền núi vẫn được tiếng là đất rộng người thưa. Điều đó chỉ đúng với thời gian cách nay 20 năm về trước. Còn hiện nay, trừ những nơi "khỉ ho, cò gáy", còn lại hầu như đất nơi nào cũng đã có chủ. Một nghịch lý đang diễn ra ở khắp các tỉnh miền núi phía Bắc: Người thì quá nhiều đất, người không một thước đất cắm dùi.

Người dân chuẩn bị cây giống trồng rừng
Sự phân hoá giàu nghèo vùng nông thôn miền núi phía Bắc cách đây vài chục năm được tính bằng số lượng trâu bò, dê, ngựa, bạc trắng…thì nay người giàu, kẻ nghèo được tính bằng diện tích đất rừng, ruộng nương. Gia đình nào có 2-3 mẫu ruộng, vài chục ha đồi rừng trồng keo, quế, bồ đề… thì gia đình đó thuộc loại khá giả, chẳng phải lo chạy ăn từng bữa mướt mồ hôi. Nếu chịu khó làm ăn và khéo tính toán con cái không sa vào những tệ nạn xã hội thì những gia đình đó giàu có chẳng mấy chốc.
Việc tích tụ đất rừng của các hộ ở tỉnh Yên Bái có hai hình thức tiêu biểu: Nhận đất trống đồi trọc trồng rừng, chuyển đổi diện tích nương rẫy sang trồng cây nguyên liệu giấy, cây đặc sản. Tiêu biểu cho hình thức thứ nhất là ông Đỗ Thập, GĐ Doanh nghiệp dịch vụ sản xuất trồng rừng 327.
Ông Đỗ Thập xuất thân từ một cán bộ lâm nghiệp khi về hưu sống tại thị trấn Yên Bình. Với hai bàn tay trắng, nếu chỉ trông vào mấy đồng lương hưu thì cái đói luôn chực chờ trước cửa. Vợ chồng ông phát những mảnh đồi hoang trồng ngô, sắn để lấy lương thực nuôi con cái ăn học. Sau đó ông trồng keo, bồ đề, bạch đàn bán cho nhà máy giấy Bãi Bằng. Trồng hết đồi này ông chuyển sang đồi khác, màu xanh của rừng dưới bàn tay ông cứ loang rộng ra mãi. Hồi đó vùng đảo hồ Thác Bà người dân đua nhau ra phát rừng trồng các loại cây lương thực, sau vài năm đất chai cứng vì bạc màu, cả vùng hồ với hơn 1.300 hòn đảo lớn nhỏ đều bị cạo trọc lốc, một vùng đất hoang hoá đến rợn người.
Ông Đỗ Thập là một trong số những người đầu tiên xin ra vùng đảo hồ nhận đất trồng rừng, thổi bùng phong trào trồng rừng ở huyện Yên Bình sau đó lan rộng sang các địa phương khác. Ông mang tất cả vốn liếng rồi vay vốn ngân hàng để mở rộng diện tích trồng rừng, liên kết với cả ngàn hộ nông dân giúp họ vốn trồng rừng và tiêu thụ sản phẩm. DN 327 tiêu biểu cho mô hình trồng rừng hiệu quả nhất Việt Nam. Ông Đỗ Thập hiện có 514 ha đất trồng rừng ở 3 huyện Yên Bình, Trấn Yên và Văn Chấn.
Không chỉ ông Đỗ Thập, tỉnh Yên Bái hiện có vài trăm hộ gia đình có diện tích rừng và đất rừng quy mô từ 20-25 ha. Tiêu biểu cho hình thức tích tụ đất rừng bằng việc chuyển đổi đất nương rẫy sang trồng rừng và cây đặc sản, trong đó phải kể tới gia đình các ông Hoàng Văn An, thôn I, xã Đại Sơn, huyện Văn Yên. Gia đình ông An có khoảng 100 ha quế, mỗi năm gia đình ông thu hàng chục tấn quế, nhờ tiền bán quế các con ông đều xây được nhà, trị giá vài ba tỷ, rộng cả trăm mét vuông. Ông Nguyễn Tấn Tuyển- thị trấn Yên Bình có gần 70 ha rừng cây nguyên liệu giấy… 
Vợ ông Nguyễn Tấn Tuyển trước cánh rừng trồng
Đó chỉ là vài ví dụ tiêu biểu trong số những hộ có diện tích rừng và đất rừng lớn của Yên Bái. Để có được khối tài sản lớn như vậy họ đã đổ không biết bao nhiêu mồ hôi và nước mắt, khác với một số DN chỉ vài động tác "vẽ voi" ra những dự án trồng rừng là được giao hàng trăm ha, sau khi nhận được đất thì họ bỏ hoang, trong khi đó dân không có đất SX.
Tháng 3/2007 Yên Bái hoàn thành việc rà soát 3 loại rừng, lẽ ra người dân đã bao đời nay sống bảo vệ rừng thì họ phải được ưu tiên giao rừng và đất rừng, nhưng tỉnh Yên Bái lại thực hiện "quy trình ngược", giao và cho thuê rừng và đất rừng cho các DN trước khi giao cho người dân. Ngày 18/10/2007 UBND tỉnh Yên Bái cho Cty CP Bảo Minh thuê 774,03 ha đất trồng rừng tại hai xã: Cẩm Ân, Bảo Ái huyện Yên Bình, ngày 1/11/2007 cho Cty TNHH XD Tân Thành An thuê 600,7 ha đất trồng rừng tại xã Xuân Long, huyện Yên Bình, ngày 30/6/2008 cho Cty CP Dịch vụ SX và Kinh doanh lâm nghiệp Hà Nội, thuê 950,85 ha đất rừng tự nhiên SX để trồng rừng tại xã Xuân Long, huyện Yên Bình, ngày 1/12/2010 cho Cty CP Minh Tiến Phú Thọ, thuê 905,93 ha đất trồng rừng tại xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn…
Một số DN sau khi nhận đất đã tiến hành trồng rừng, họ thuê lại chính người dân ở khu vực đó trồng rừng, nhiều hộ dân bức xúc: Chúng tôi bỗng chốc trở thành người làm thuê trên mảnh đất mà bấy lâu nay chúng tôi đã bảo vệ, luôn hy vọng được Nhà nước giao để SX ổn định cuộc sống… Ông Phạm Văn Tiến, Chủ tịch UBND xã Cát Thịnh huyện Văn Chấn ngán ngẩm: Tỉnh cho Cty Minh Tiến thuê hơn 900 ha từ năm 2010, nhưng đến nay họ chưa có một động thái gì biểu hiện việc trồng rừng, trong khi đó người dân thì liên tục làm đơn xin đất trồng rừng, xã chẳng biết trả lời họ thế nào… 
Chế biến gỗ rừng trồng
Không chỉ đất trồng rừng, đất trồng cây hàng năm, đất chè, đất trồng cây ăn quả…cũng đang rơi vào tay những người giàu có. Điển hình là Cty chè Báo Đáp sau nhiều lần sắp xếp, chuyển đổi DN, cuối cùng gần 100 ha chè rơi vào tay một ông lãnh đạo tỉnh nay đã nghỉ hưu. Nếu ông này còn tại vị, liệu có một dự án ma tại đây, hàng trăm tỷ đền bù sẽ trôi tuột vào túi ông ta? Hoặc như dự án trồng dứa Cayen, vùng dứa nguyên liệu 5 xã phía Bắc huyện Văn Yên với tổng diện tích được qui hoạch là 2.400 ha, trong đó Nhà máy chế biến hoa quả xuất khẩu thuộc Cty Vật tư tổng hợp Vinashin quản lý 1.500 ha, nông dân tự trồng 900 ha. Dự án triển khai được mấy năm thì tắc tị, dứa không bán được, nhà máy không có vốn xây dựng, đẩy công ty vào sự thua lỗ triền miên, nợ đầm đìa hàng chục tỷ đồng. Gần 500 ha đất giao cho Cty trồng dứa bỏ hoang, dân đổ xô vào mượn tạm trồng sắn… Còn các Cty lâm nghiệp được giao hàng ngàn ha rừng và đất rừng, nhiều Cty không có vốn trồng rừng phải liên kết với các hộ gia đình, sản phẩm ăn chia. Một kiểu phát canh thu tô mới.
Hàng ngàn hộ nghèo ở các xã vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh Yên Bái đang chờ đợi được giao đất. Tỉnh Yên Bái đã hoàn thành việc Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, trong đó có việc giao và cho thuê đất rừng sau khi chuyển đổi từ rừng phòng hộ sang rừng kinh tế. Một câu hỏi mà nông dân đang chờ đợi là những hộ nghèo và các hộ có nhu cầu sử dụng đất rừng sẽ được ưu tiên giao và thuê như thế nào, để không còn cảnh người ăn không hết, kẻ lần chẳng ra?
Trong tháng 12/2011 hàng chục người dân xã Vũ Linh vài lần kéo nhau lên cổng UBND tỉnh Yên Bái khiếu kiện về việc huyện Yên Bình cho ông Nguyễn Văn Mạnh và ông Nông Văn Chạn thuê hơn 60 ha đất rừng tự nhiên nghèo kiệt với giá 39,2đ/m2/năm, với thời gian 50 năm. Ngày 6/12/2011 hàng chục người dân xã Y Can, huyện Trấn Yên đã tấn công bảo vệ của DN 327 và công an xã khiến 6 người phải nhập viện. Nguyên nhân của cuộc ẩu đả do UBND tỉnh Yên Bái cho DN 327 thuê 43,8 ha đất rừng ở đây, khiến người dân bức xúc, nhiều hộ "nhảy dù" vào diện tích DN 327 đã thuê để trồng quế, từ đó nảy sinh việc tranh chấp đất đai. 
Nạo vỏ quế xuất khẩu
Ông Dương Kim Vượng, Bí thư Đảng bộ xã Y Can cho biết: Khu vực Minh An hiện còn 111 hộ đồng bào Dao thuộc diện nghèo, trong đó có 9 hộ thiếu đất có đất SX trầm trọng, như các gia đình: Triệu Thị Phú, Triệu Thị Bình, Dương Thị Bình, Triệu Đức Hợp…Theo Quyết định 134/2004/QĐ-TTg ngày 20/7/2004 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ đất sản xuất, đất sở, nhà ở và nước sinh hoạt cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo thì: "Mức giao đất sản xuất tối thiểu một hộ là 0,5ha đất nương, rẫy hoặc 0,25 ha đất ruộng lúa nước một vụ hoặc 0,15 ha đất ruộng lúa nước 2 vụ". Trong khi các hộ nghèo ở đây chưa được giao đất, thì tỉnh lại cho DN thuê đất, khiến nảy sinh mâu thuẫn là điều dễ hiểu. Tỉnh đang chỉ đạo huyện và xã thực hiện việc giao đất cho các hộ nghèo tại đây, nhiều vấn đề phức tạp đã nảy sinh, không thể giải quyết ngay được…
Theo Nông nghiệp Việt Nam

NỘI DUNG KHÁC

Hướng đến nền nông nghiệp hiện đại, bền vững: Cánh đồng mẫu lớn - Mô hình mới cần nhân rộng

20-3-2012

Năm 1990, sản lượng lúa của nước ta chỉ đạt 19 triệu tấn, 20 năm sau đó (năm 2010) sản lượng đạt đến 40 triệu tấn. Năng suất lúa từ chỗ chỉ hơn 3 tấn/ha đã tăng lên bình quân 5 tấn/ha, thậm chí đến hơn 7 tấn/ha. Năng suất lúa bình quân của Việt Nam dẫn đầu các nước ASEAN kể từ năm 2002. Tuy nhiên, thành tựu của cây lúa Việt Nam hiện nay chủ yếu là do phép cộng số lượng lúa gạo của hàng triệu hộ nông dân riêng lẻ. Một mô hình sản xuất lúa hàng hóa quy mô lớn đang được xem là hướng đi tất yếu trong tương lai.

Hướng đến nền nông nghiệp hiện đại, bền vững: Nâng cao vị thế hạt gạo Việt Nam

20-3-2012

Việt Nam, hơn 22 năm trước, vẫn còn là một quốc gia thiếu đói. Bằng chính sức mình và chủ trương đổi mới nông nghiệp sáng suốt của Đảng, chỉ một năm sau đó nước ta bắt đầu xuất khẩu gạo, và hiện giờ đã trở thành nước xuất khẩu gạo quan trọng trên thế giới.

Nông nghiệp Việt Nam: Cần thay đổi mô hình sản xuất để tạo đột phá mới

19-3-2012

Trao đổi với báo chí về vấn đề nâng cao chất lượng xuất khẩu các mặt hàng nông sản, Tiến sĩ Đặng Kim Sơn – Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách phát triển nông nghiệp nông thôn đã khẳng định: Cần chuyển từ số lượng sang chất lượng, chuyển từ khai thác tài nguyên sang tăng cường chất xám thì nông nghiệp Việt Nam mới có sự đột phá.

XK cà phê: Cần có thông tin phân tích thị trường chuyên nghiệp hơn

15-3-2012

Các chuyên gia của Viện Chính sách chiến lược phát triển NN-NT (Ipsard) và Hiệp hội Cà phê VN (Vicofa) dự báo, năm nay, kim ngạch XK sẽ cà phê giảm khoảng 15%, đi liền với đó là giá xuống thấp.

Đưa cà phê vào mặt hàng kinh doanh có điều kiện

15-3-2012

Thực hiện Công văn số 290/BNN-CB của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về việc đưa càphê vào mặt hàng kinh doanh có điều kiện, Hiệp hội càphê, cacao Việt Nam (Vicofa) đang triển khai lấy ý kiến của các doanh nghiệp trực thuộc Hiệp hội xung quanh vấn đề này để trình Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Bộ Công Thương.

Hỗ trợ DNNVV: Đâu là giải pháp đột phá?

15-3-2012

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) luôn là đối tượng dành được nhiều quan tâm trong những năm gần đây. Tuy nhiên, nội lực của khối DN này yếu nên họ đang gặp vô vàn khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng.

Góp vốn bằng quyền sử dụng đất: Cần xây dựng khung pháp lý phù hợp

15-3-2012

Với mục đích hợp sức giữa doanh nghiệp (DN) và nông dân (ND) để tạo ra sự đột phá trong sản xuất nông nghiệp, mô hình công ty cổ phần với cổ đông là ND góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất (QSDĐ) đã ra đời. Tuy nhiên, đến nay, mô hình này dường như đã thất bại bởi 2 nhà đều không mặn mà.

Đất đai, người dân mong gì? Giấy viết tay đánh đu với chính sách

15-3-2012

Thời điểm 2013 đang cận kề. Câu chuyện về đất đai đang sôi sùng sục khắp các miền quê. Người dân đang nghĩ gì, mong gì xung quanh chính sách lớn, ảnh hưởng tới đa số người dân?

Góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất: Nông dân vẫn thiệt

13-3-2012

Nghiên cứu mới nhất của Viện Chính sách và Chiến lược phát triển NNNT (Ipsard) về “Góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất của nông dân trong các công ty cổ phần” cho thấy, nông dân chịu nhiều thiệt thòi do tỷ lệ ăn chia thấp, rủi ro cao...

Doanh nghiệp sẵn sàng mua gạo tạm trữ

13-3-2012

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã công bố mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo từ 15.3 với mức giá tối thiểu là 5.000 đồng/kg lúa khô.

Tái canh cà phê: Không thể nóng vội!

13-3-2012

Trong khi sản lượng càphê của một số quốc gia như Brazil, Indonesia... đều được dự báo sẽ tăng mạnh trong niên vụ tới thì sản lượng càphê của Việt Nam lại có nguy cơ sụt giảm do hàng trăm ngàn hecta càphê ở khu vực Tây Nguyên đang phải đối mặt với tình trạng "lão hóa" mà việc thay thế, tái canh lại gặp nhiều trở ngại.

Mục tiêu hàng đầu phải là an ninh lương thực quốc gia

13-3-2012

Giải pháp nào để đẩy mạnh xuất khẩu gạo Việt Nam? Mục tiêu phấn đấu để trở thành quốc gia đứng đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới có phải là ưu tiên số một của Việt Nam hay không? Ông Nguyễn Trí Ngọc- Cục Trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn) đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này.