Ngày đăng:
24 | 06 | 2009
Cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức KH-CN (Nghị định 115) và Nghị định 80 về doanh nghiệp KH-CN của Chính phủ đã được coi là “khoán 10” trong KH-CN. Tuy nhiên, sau 3 năm, mới chỉ có 21% tổ chức KH-CN có thể tự trang trải được kinh phí?
Những vướng mắc, tồn tại này đã được nêu ra trong Hội nghị sơ kết thực hiện Nghị định 115 và Nghị định 80 do Bộ KH-CN tổ chức trực tuyến gần đây giữa năm điểm cầu: Hà Nội, Vinh, Đà Nẵng, Tp.HCM và Cần Thơ.
Chưa phát huy hết lợi thế cơ chế tự chủ
Theo Nghị định 115, các tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, tổ chức dịch vụ KH-CN tự đảm bảo kinh phí hoạt động thường xuyên lựa chọn việc chuyển đổi tổ chức và hoạt động theo một trong hai hình thức hoặc tổ chức KH-CN tự trang trải kinh phí hoặc doanh nghiệp KH-CN. Còn lại, các tổ chức chưa tự bảo đảm kinh phí hoạt động thường xuyên thì chậm nhất đến tháng 12/2009 phải chuyển đổi tổ chức và hoạt động theo một trong hai hình thức trên hoặc sáp nhập, giải thể.
Nghị định 115 và Nghị định 80 đã dần đi vào cuộc sống, các tổ chức KH-CN ngày càng thể hiện tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao trong các hoạt động của đơn vị. Đến nay, số lượng các tổ chức KH-CN tăng lên. Nhiều doanh nghiệp đã thành lập các tổ chức KH-CN trực thuộc hoạt động theo cơ chế tự chủ, nghiên cứu đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm như: Công ty CP sơn Hải Phòng, Tổng công ty công nghiệp tàu thủy Vinashin, Xí nghiệp cơ khí Quang Trung (Ninh Bình).
Đối với việc thực hiện Nghị định 80, Bộ KH-CN đã thí điểm thành lập doanh nghiệp KH-CN ở Viện Nghiên cứu cơ khí, Viện Máy và dụng cụ công nghiệp, Viện Kinh tế kỹ thuật thuốc lá, Viện Nghiên cứu điều trị các bệnh hiểm nghèo, Viện Cơ khí năng lượng mỏ. Đến nay, đã có khỏang 30 tổ chức đang tiến hành các thủ tục để được công nhận.
Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ KH-CN, tính đến cuối năm 2008, trong số 546 tổ chức KH-CN thuộc các bộ, ngành , địa phương, có 45,5% đã có đề án chuyển đổi theo Nghị định 115, nhưng mới có 18% số tổ chức KH-CN có đề án được phê duyệt.
Hành lang pháp lý chưa rõ ràng
Trước thực tế hiện nay, nhiều ý kiến đã đưa ra vướng mắc khi thực hiện Nghị định 115 cũng như những khó khăn gặp phải khi thực hiện Nghị định 80 về doanh nghiệp KH-CN. Có ý kiến lo ngại việc 100% các tổ chức phải chuyển đổi tổ chức và hoạt động trong năm 2009 như Nghị định 115 đề cập là khó khả thi.
Theo TT giống gia cầm Thụy Phương (Hà Nội), từ năm 2005 có Nghị định 115 thì gần một năm sau mới có thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định. Sau đó gần một năm mới có công văn của Bộ KH-ĐT hướng dẫn đăng ký kinh doanh. Như vậy là sau hai năm mới có hành lang hoàn chỉnh để triển khai. Mục tiêu thực hiện nghị định đến năm 2009 nhưng nhìn ngược lại thấy giải pháp bước đi chưa logic, chưa đồng bộ. Các nguồn lực để thực hiện như nguồn vốn, đất đai, con người, chế độ bản quyền, cơ sở vật chất để thực hiện chưa thấy rõ, thiếu tính khả thi.
Các đại biểu tham dự tại các đầu cầu đều cho rằng, để đảm bảo tiến độ thực hiện cũng như đẩy mạnh tính tự chủ và hiệu quả hoạt động của các tổ chức KH-CN, cần cho phép các tổ chức KH-CN thuộc về các bộ, ngành kéo dài thời gian chuẩn bị, bổ sung chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển cụ thể để các tổ chức có đủ điều kiện chuyển đổi thành công… đồng thời kiến nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện chuyển đổi các tổ chức KH-CN lập sang hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, đồng thời có giải pháp khuyến khích việc thành lập mới nhiều tổ chức, doanh nghiệp khoa học và công nghệ hoạt động theo cơ chế tự chủ trong các trường đại học, viện nghiên cứu.
Theo Bộ trưởng Bộ KH-CN Hoàng Văn Phong, trên thực tế có một số quyền của các tổ chức KH-CN đã được nêu trong Nghị định 115 nhưng không thể thực hiện được do vướng một số quy định có tính pháp lý cao hơn trong Luật đất đai, Luật quản lý và sử dụng tài sản Nhà nước, Luật ngân sách Nhà nước…
Qua 3 năm thực hiện Nghị định 115 đã bộc lộ những hạn chế. Bộ Kh-CN đã công bố dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 115. Theo đó, quyền tự chủ của các tổ chức KH-CN được giao nhiều hơn. Thời gian để các tổ chức nghiên cứu KH-CN nộp dề án chuyển đổi theo Nghị định 115 đối với các tổ chức thuộc bộ, ngành chậm nhất là ngày 31/12/2011 và đối với các tổ chức thuộc UBND các tỉnh, thành phố chậm nhất là 31/12/2013.
(Thời báo Kinh tế Việt Nam, Số 133 - thứ Năm - 4/6/2009, tr. 5)