Đứng trước thực tế (tuy là cục bộ và nhất thời) ở một số địa phương đang xảy ra tình trạng thiếu lương thực do mất mùa, thì dù tự hào là cường quốc xuất khẩu gạo, chúng ta vẫn phải cảnh giác cao cái "bẫy" an ninh lương thực. Đặc biệt, chúng ta cần làm rõ cách thức để vừa đảm bảo an ninh lương thực, nhưng vẫn nâng cao được giá trị hạt gạo, tránh tình trạng giá gạo Việt Nam “rẻ nhất thế giới” như đã từng diễn ra trong nhiều năm qua.
Đầu tháng 5/2011, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Vương Văn Việt đã ký công văn gửi Thủ tướng Chính phủ xin hỗ trợ 2.048 tấn gạo cứu đói cho 93.238 hộ, gồm 241.558 nhân khẩu, tập trung chủ yếu ở các huyện miền núi, vùng cao và ven biển. Nguyên nhân mất mùa lúa chiêm xuân là do bị rét đậm, rét hại đợt gieo cấy dịp Tết Tân Mão, nhưng phần lớn do đất bị nhiễm mặn.
Dù đây chỉ là hiện tượng nhất thời và cục bộ nhưng cũng là lời cảnh báo đối với chúng ta - một cường quốc xuất khẩu gạo trên thế giới. Việt Nam hiện chiếm 1/5 lượng gạo xuất khẩu của thế giới. Sản lượng lúa chiếm trên 90% sản lượng của các cây lương thực có hạt, liên quan đến việc làm và thu nhập của khoảng 80% số hộ nông dân. Lúa gạo cung cấp khoảng 60% năng lượng trong khẩu phần ăn của người dân.
Trong khi đó, Viện Nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI) nhận định, nạn thiếu lương thực trên thế giới đang đe dọa cuộc sống của hơn 100 triệu người, thế giới cần thêm 50 triệu tấn gạo vào năm 2015 mới đáp ứng được nhu cầu.
Trước những bất ổn về tình hình khan hiếm lương thực trên toàn cầu, ông Nguyễn Trí Ngọc, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), khẳng định Việt Nam hoàn toàn chủ động được tình hình an ninh lương thực trong nước. Song, ông cũng cảnh báo phải cố gắng giữ được 3,2 triệu ha lúa nước trước sức ép tăng dân số và diện tích đất lúa bị thu hẹp, cũng như biến đổi khí hậu.
Nhiều nhà khoa học cho rằng, cần tính toán khoa học, hợp lý để cân đối lượng gạo dùng đảm bảo an ninh lương thực và gạo xuất khẩu. Cách tính toán lâu nay là: lấy lương thực bình quân đầu người/tháng nhân với tổng số dân, cộng thêm khoản dự phòng thiên tai, dịch bệnh nông nghiệp…, sau đó lấy sản lượng mùa vụ dự báo trừ đi các khoản an ninh lương thực, lúa làm giống. Số còn lại dành cho xuất khẩu.
Số liệu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, hiện nay, lượng gạo bình quân mỗi người chỉ tiêu thụ 11,9kg/tháng, thậm chí ở đô thị còn ít hơn. Do đó, phần gạo dành cho xuất khẩu đã bị giảm trên dưới 1 triệu tấn/năm. Theo GS.Võ Tòng Xuân, trước hết phải nắm lại số liệu thực tế, thống nhất về nhu cầu tiêu thụ lương thực, nhu cầu giống… để tính toán chính xác số gạo đảm bảo an ninh lương thực. Sau đó, giao cho các Tổng Công ty Lương thực thu mua số gạo này, tích trữ cẩn thận trong kho. Khi gạo an ninh lương thực đã đảm bảo nằm trong kho, các doanh nghiệp sẽ được cởi bỏ hạn ngạch, chỉ tiêu, doanh nghiệp và nông dân không còn phải lúng túng, bị động và khó dự đoán như hiện nay.
Cách làm này không mới, ở Thái Lan, Ấn Độ… đã làm từ lâu. Trong khi đó, việc đảm bảo cố định 100.000 - 200.000 tấn gạo trong kho không phải là chuyện khó. Nếu dự trữ tối đa 200.000 tấn, với giá gạo hiện nay khoảng 400 USD/tấn, thì Chính phủ chỉ cần rót khoảng 80 triệu USD, tính ra mỗi người dân chỉ cần bỏ ra hơn 1USD. Gạo trữ chỉ bán ra sau 1 năm và thay thế bằng gạo mới.
Hiện nay, do các kho chứa chưa đảm bảo qui cách, có thể chỉ cần trữ gạo khoảng 6 tháng, thóc khoảng 1 năm, sau đó bán ra, đổi lại thóc, gạo mới. Nhà nước nên có chính sách ưu đãi đặc biệt đối với doanh nghiệp tự bỏ vốn đầu tư xây dựng kho chứa hiện đại, nhà máy chế biến lương thực, chế biến gạo hiện đại. Có như thế, an ninh lương thực mới không còn là vấn đề đáng lo ngại./.
AGROINFO – Theo VOVONEWS
Nguồn:http://vov.vn/Home/Tranh-bay-an-ninh-luong-thuc/20115/175517.vov