AGROINFO - Cà phê, lúa gạo, hồ tiêu, cao su…những nông sản XK chủ lực của Việt Nam phăm phăm tiến vào thị trường thế giới nhờ thiên nhiên ưu đãi, giá lao động rẻ, người Việt Nam cần cù…Nhưng tiếc thay, đấy là câu chuyện 10 năm trước, còn hiện nay nông sản VN đang yếu thế dần.

CAO SU: NGUY CƠ TỪ ĐỈNH CAO HUY HOÀNG

Chuyện thời sự nhất ở Bình Phước hiện nay là giá giống cao su tăng vọt lên đến 18.000 đ/bầu giống, gấp gần 4 lần so với năm ngoái. Một cán bộ giáo dục hể hả - sợ ông đợi lâu nên còn 400 bầu tôi bán đại 17.000 đ/bầu để chạy ra đây với ông. Cũng trong tiệc nhậu khoản đãi tôi, một hợp đồng mua bán 1,9 ha cao su 4 năm tuổi được thực hiện với giá 670 triệu đồng –Rút thôi, mình kiếm đâu ra người mà cạo. Xem ra việc kiếm được người cạo mủ cao giờ đây cũng không đơn giản.

Đồng thời với phong trào trồng mới là phong trào đi tìm kiếm người cạo mủ cao su. Ông Trần Như Cường có 15 ha cao su đang cạo mủ ở ấp 6, xã Nha Bích huyện Chơn Thành (Bình Phước) cho biết từ đầu năm tới nay ông đã đưa 3 đứa cháu từ ngoài Bắc vào nhưng đứa lâu thì được 3 tháng, đứa nhanh thì chỉ 1 tháng, mà tức nỗi bọn chúng cũng chẳng đi đâu xa mà xuống KCN Mỹ Phước, cách đấy chỉ 30 km mà lương thì chỉ được 1,5 triệu, bằng phân nửa lương cạo mủ cao su. Cực chẳng đã ông lệnh cho cặp vợ chồng đứa con gái đang làm công nhân ở Thù Đức, TPHCM về để “phụ” bố mẹ.

Không phải chỉ ông Cường mà hầu như tất cả các trang trại cao su khác đều phải bôn tẩu trong Nam ngoài Bắc tìm lao động nhưng vẫn thiếu hụt, mặc dù với mặt bằng chung 2,5 triệu/tháng (bao ăn ở) so với lao động công nghiệp không phải là thấp. Trước đây với mức thu nhập bình quân 4 triệu/tháng, các Cty cao su phải nghĩ ra đủ cách để không tăng lao động do con cháu của công nhân ngày càng đông lên nhưng hiện nay xu hướng thừa kế đấy không còn. Ông Sáu Lập ở Tân Lập – Cty CPCS Đồng Phú (Bình Phước) cho biết: Chắc cũng chỉ cạo thêm 2 mùa nữa rồi trả lại, chứ con cháu tôi chẳng đứa nào chịu cạo nữa.

Trên thị trường thế giới, nông sản VN đang dần yếu thế ? (Ảnh minh họa - Nguồn Internet)

LÚA GẠO: GIÁ THÀNH BAO NHIÊU?

Thời sự và bức xúc hơn cả dịch bệnh trên cây cao su là việc tiêu thụ lúa gạo vụ HT cho ĐBSCL. Việc chậm trễ trong thu mua lúa tạm trữ theo quyết định của Chính phủ có phần từ không thống nhất được giá thành, tỉnh thấp nhất 3.300 đ/kg, tỉnh cao nhất đến 3.800 đ/kg.

Việt Nam trở thành nước XK thứ 2 gạo trên thế giới nhờ vào giá thành thấp. Năm 1999, tính toán của FAO cho biết giá thành gạo VN chỉ 90- 95 USD/tấn nhưng hiện nay đã là 140-150 USD/tấn. TS Hoàng Tuấn, Viện QHTK Nông nghiệp giải thích sự tăng giá thành trên bằng những con số thuyết phục: Giá công lao động đã tăng từ 20.000 đ lên 80.000 đ, giá xăng dầu tăng từ 4.300đ/lít lên 16.000 đ/lít, giá phân urê tăng từ 2.300 đ/kg lên 7.000 đ/kg, giá thuốc BVTV đã tăng bình quân từ 20.000 đ/chai lên 100.000 đ, lãi suất tín dụng tăng từ 6%/năm lên 15%/năm; mỗi vụ lúa trước đây chỉ cần vay 4 triệu là đã đủ đầu tư nay phải vay đến trên 10 triệu.

Cho đến lúc này người dân ĐBSCL mới thấm thía và cám ơn Bộ NN-PTNT đã chỉ đạo quyết liệt việc đưa máy gặt đập vào đồng ruộng, nếu không có máy thì chẳng những giá thành lúa còn đội lên nhiều mà chắc chắn nhiều người còn bỏ ruộng vì không thể kiếm ra lao động trong lúc thời vụ đông ken.

VÀ NHỮNG NÔNG SẢN SẮP "MẤT NGÔI" KHÁC

Tất cả những cây trồng cần nhiều lao động và vốn liếng đều có hiện tượng giá thành tăng cao. Rõ nhất là diện tích đậu phụng (lạc) của TPHCM và Long An, Tây Ninh. Huyện Củ Chi (TPHCM) trước năm 2000 mỗi năm có 12.000 ha đậu phụng nay chỉ còn lại 800 ha, huyện Đức Hòa – Long An trước đây có 15.000 ha/năm thì nay chỉ còn lại 6.000 ha, Tỉnh Tây ninh trước đây có 45.000 ha thì nay chỉ còn lại 20.000 ha. Tính toán cho biết hao phí lao động cho lạc là 220 ngày công/ha. Diện tích lạc giảm sút ngoài nguyên nhân đô thị hóa, cái chính là do giá ngày công tăng quá cao.

Tương tự diện tích hồ tiêu cũng có xu hướng sút giảm rõ rệt ở Bình Phước, Bà Rịa, Đồng Nai bởi hao phí lao động cho hồ tiêu lên đến 430-450 ngày công/ha. Năm 1997, tôi đã phỏng vấn hàng chục hộ nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên, từ sản xuất nhỏ đến sản xuất lớn, tất cả đều thống nhất với con số về giá thành -8.000 đ/kg cà phê nhân. Nay con số đó đã là 23.000 đ/kg, với năng suất bình quân 2,08 T/ha, giá XK gấp đôi từ 680 USD/T lên 1.350 USD/T, sau khi trừ chi phí cho hệ thống trung gian buôn bán chí ít là 20% thì người trồng cà phê thực sự không còn lời.

Ca cao cây trồng mới có nhiều tiềm năng nhưng cả chục năm nay vẫn ì ạch không phát triển được. Theo kế hoạch năm 2010 sản lượng ca cao của nước ta là trên một trăm nghìn tấn nhưng kết thúc 2009, sản lượng thực chỉ mới 960 tấn. Nguyên nhân cơ bản việc “không hít” với cây trồng này vẫn là tốn quá nhiều lao động do ca cao ra trái và chín lai rai quanh năm.