Tại Việt Nam, ước tính khoảng 25 triệu tấn chất thải rắn sinh hoạt phát sinh mỗi năm, trong đó, tỉ lệ nhựa chiếm từ 10-20% (khoảng 2,5 đến 5 triệu tấn rác thải nhựa phát sinh mỗi năm). Tỉ lệ rác nhựa và túi nilon dùng 1 lần ở các đô thị Việt Nam đang tăng lên nhanh chóng; chiếm từ 10 đến 20% chất thải rắn sinh hoạt. Tại Hà Nội, tỉ lệ chất thải nhựa chiếm khoảng 12-18%, trong đó riêng các loại film, túi nylon chiếm tỉ lệ 10-15%. Việc sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần đã và đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc bảo vệ môi trường và quản lý chất thải, đặc biệt là chất thải nhựa. Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quan trọng, như: Chiến lược quốc gia về Quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050; Chỉ thị số 33/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa; Kế hoạch hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030; Quyết định số 1316/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án Tăng cường công tác quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam. Theo đó, đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 (i) sử dụng 100% túi ni lông, bao bì thân thiện với môi trường tại các trung tâm thương mại, siêu thị phục vụ cho mục đích sinh hoạt thay thế cho túi ni lông khó phân hủy; và (ii) giảm dần mức sản xuất và sử dụng túi ni lông khó phân hủy và sản phẩmnhựa dùng một lần trong sinh hoạt.
Ông Nguyễn Trung Thắng – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường cho biết, giải quyết ô nhiễm nhựa đòi hỏi phải có sự phối hợp giữa các bên liên quan, các cơ quan Chính phủ, các tổ chức quốc tế, các NGOs, các Viện nghiên cứu, trường đại học và đặc biệt là các doanh nghiệp. Việc thành lập “Đối tác hành động về Nhựa và Sức khỏe” là cơ hội để huy động sự tham gia của tất cả các bên liên quan nhằm giảm tác động của chất thải nhựa đến sức khỏe con người.
Ông Nguyễn Trung Thắng - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường phát biểu tại buổi lễ
“Đối tác hành động về Nhựa và Sức khỏe” (PHA) với sự tham dự của các tổ chức, sáng kiến liên quan đến chất thải nhựa như Chương trình Đối tác Hành động Quốc gia về Nhựa (NPAP), Liên minh Không rác thải Việt Nam (VZWA), Văn phòng Điều phối Quốc gia Mạng lưới Một sức khỏe các Trường Đại học Việt Nam (VOHUN), v..v.. được thành lập nhằm kết nối các mạng lưới/sáng kiến hiện nay về Nhựa và Sức khỏe, hỗ trợ trong việc huy động được nguồn lực về kỹ thuật và tài chính, chia sẻ các kinh nghiệm triển khai, góp phần vào quá trình vận động chính sách liên quan đến chất thải nhựa và sức khỏe, tăng cường hiệu quả của các sáng kiến liên quan.
Bà Christine Gandomi - Giám đốc Phòng Năng lượng và Môi trường USAID khẳng định “Chúng tôi hy vọng rằng sự thành lập của “Đối tác Hành động về Nhựa và Sức khỏe” sẽ đánh dấu một khởi đầu của sự hợp tác, trao đổi kiến thức, thông tin cũng như các thực hành tốt liên quan đến ô nhiễm rác thải nhựa. “Đối tác Hành động về Nhựa và Sức khỏe” sẽ là một trong những mối quan hệ đối tác đầu tiên tập trung vào nhựa và tác động của nhựa đến sức khỏe con người. Những trao đổi này sẽ giúp chúng ta cùng nhau giải quyết các vấn đề phát triển cấp bách tại Việt Nam".
Bà Christine Gandomi - Giám đốc Phòng Năng lượng và Môi trường USAID phát biểu tại buổi lễ
Tại buổi lễ, đại diện ISPONRE, Sức khỏe gia đình quốc tế (FHI360), VOHUN, GreenHub, Trung tâm Nghiên cứu, Tư vấn và Đào tạo về Phát triển địa phương (STG) và các đại biểu tham dự đã cùng nhau thể hiện cam kết thực hiện ““Đối tác hành động về Nhựa và Sức khỏe” (PHA).
Đại diện ISPONRE, Sức khỏe gia đình quốc tế (FHI360), VOHUN, GreenHub, Trung tâm Nghiên cứu, Tư vấn và Đào tạo về Phát triển địa phương (STG) và các đại biểu tham dự đã cùng nhau thể hiện cam kết thực hiện PHA
Trong phần Tọa đàm về Nhựa và Sức khỏe, đại diện từ Bộ Y Tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các đối tác mạng lưới đã trao đổi các nội dung liên quan đến: (1) Kiến thức, dữ liệu, bằng chứng về mối liên hệ giữa Sức khỏe và Nhựa; (2) Một số những chính sách về quản lý chất thải nhựa tại Việt Nam; (3) là nhấn mạnh sự hợp tác để giải quyết các vấn đề về Sức khỏe liên quan đến nhựa.
Các đại biểu có mặt tại buổi lễ đã có những chia sẻ, đóng góp quý báu, trong đó, ông Ekkasit Lakkananithiphan, Tổng Giám đốc Dow Việt Nam chia sẻ rằng“Chúng tôi rất tự hào là đối tác sáng lập Đối tác hành động về nhựa và sức khỏe nhằm liên kết các đối tác cùng nhau hành động giải quyết vấn đề chất thải nhựa tại Việt Nam” và “Là công ty khoa học vật liệu và cung cấp giải pháp, Dow đang hợp tác với các đối tác để phát minh các sản phẩm mới, công nghệ tái chế và tạo ra thị trường tiêu thụ mới cho rác thải nhựa tái chế để giúp loại bỏ rác thải nhựa ra khỏi môi trường".
Ông Ekkasit Lakkananithiphan, Tổng Giám đốc Dow Việt Nam chia sẻ tại buổi lễ
Hiện nay, PHA đã huy động được sự tham gia của 18 tổ chức tại Việt Nam đến từ các đối tác quốc tế, cơ quan chính phủ, tổ chức phi chính phủ, Viện nghiên cứu, Trường đại học. Trong thời gian tới, PHA sẽ hỗ trợ các Bộ/ngành và các địa phương trong cả nước thực hiện các hoạt động về vận động chính sách liên quan đến rác thải nhựa và sức khỏe, xây dựng và vận hành cổng thông tin dữ liệu, thực hiện các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức về mối liên hệ giữa nhựa và sức khỏe và triển khai các mô hình thí điểm nhằm giảm ô nhiễm nhựa tại một số địa phương trong cả nước.
Ngọc Anh